Self-connection-2 (ဥပေက္ခာ)

ကိုယ်က ဘဝတလျှောက်လုံး ဘာသာမဲ့ဆန်ခဲ့တယ်။ ခုထိလည်း ဘာသာမဲ့လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှာ ဘာသာရေးတော့မဟုတ်ဘဲ ဘုာသာရေး မပါတဲ့ spirituality ဘက်ကို ယိမ်းခဲ့တယ်။ လက်တွေ့တော့ အသုံးချဖြစ်တာ နည်းခဲ့ပါတယ်။ စကားလုံးအရ "spirituality" လို့ သုံးလိုက်ရပေမယ့် အဲဒီမှာ မျက်စိမှိတ်ယုံကြည်မှု မပါဘူး။ ယုံကြည်မှုထက် တချို့သဘောတရားတွေကို မှန်မှန်/မမှန်မှန် tool အဖြစ် သုံးမယ်ဆိုတဲ့ ခံယူမှုပဲ ပါတယ်။ စိတ်ကို အဲဒီပုံစံအတိုင်း လိုက်တည်ဆောက်ဖို့ ခက်တော့ tool အဖြစ်ခံယူထားပေမယ့် ခုထိ တကယ် လက်တွေ့ သိပ်အသုံးမချဖြစ်သေးတာကတော့ တပိုင်းပေါ့။ 

ထပ်ပြောရရင် ..... စကားလုံးအရ "spirituality" လို့ သုံးလိုက်ရပေမယ့် အဲဒီမှာ မျက်စိမှိတ်ယုံကြည်မှု မပါဘူး။ ဒါပေမယ့် လူ့လောကမှာ ဒီတိုင်း ယုံကြည်လက်ခံထားရတာတွေက အများကြီး။ မိတ်ဆွေတွေကို ယုံကြည်မှုထားရတယ်။ ဆွေမျိုးသားချင်းတွေကို အတိုင်းအတာတစ်ရပ်အထိ ယုံကြည်မှုထားရတယ်။ စီးပွားရေးတွေမှာလည်း အတိုင်းအတာတစ်ရပ်အထိ ယုံကြည်မှုထားရတယ်။ သံသယနဲ့ဆို ဘာအလုပ်မှ လုပ်လို့ရတော့မှာ မဟုတ်ဘူး။ ဘယ်သူနဲ့မှလည်း ဆက်ဆံရေးတွေ တည်ဆောက်လို့ ရတော့မှာ မဟုတ်ဘူးကိုး။ ဒီတော့ နာမ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အတွေးအမြင် နဲ့ ခံယူမှုတွေမှာ ဘာသာရေးလို မျက်စိမှိတ်ယုံကြည်ချက် မပါဘူးဆိုရင်တောင် သိမ်မွေ့တဲ့ ယုံကြည်မှုတွေ ပါကောင်းပါနေမယ်။ ဒါပေမယ့် ကွာခြားတာ တစ်ခုက အဲဒါတွေကို absolute truth အဖြစ် သူများကို လိုက်ရောင်းမှာ အတင်းလက်ခံခိုင်းမှာ မဟုတ်ဘူး။ ကိုယ့်တစ်ယောက်စာ အသုံးဝင်တဲ့ အတွေးအမြင်တွေ၊ စည်းမျဉ်းတွေ၊ သဘောတရားတွေအဖြစ်ပဲ ဆင်ခြင်ဖို့၊ ကျင့်သုံးနိုင်အောင် ကြိုးစားဖို့ပါ။ New Year's Resolution တွေလုပ်လေ့မရှိပေမယ့် ဒီနှစ်တော့ ကြိုးစားကြည့်ဦးမယ်ပေါ့။

ဟိုနေ့က ကိုပိုင်သွန်နဲ့ ဆွေးနွေးတော့  "spirituality" ဆိုတဲ့ စကားလုံးကတောင် ဘာသာရေးဆန်နေတယ်။ ဘယ်လို စကားလုံး သုံးရင် ကောင်းမလဲ။ အဲဒီနေ့ကတော့ စကားလုံး စဉ်းစားလို့ မရဘူး။ ဒီနေ့တော့ ကိုယ့်ဘာသာ စကားလုံး တစ်ခု စဉ်းစားလို့ရတယ်။ စိတ်တိုင်းတော့ သိပ်မကျပေမယ့်။ "Self-connection" ဆိုပြီး ကိုယ့်ဘာသာ သုံးလိုက်မယ်။ ကိုယ့်ဘာသာတွေးမိတာပါ။ ရှာကြည့်တော့ အသုံးများပြီးသား စကားလုံးဖြစ်နေတယ်။

ဘာသာရေးမပါတဲ့ stoicism မှာ သဘောတရား တခုရှိတယ်။ ကိုယ် control လုပ်လို့မရတဲ့ အရာတွေကို လွှတ်ချပြီး ကိုယ် control လုပ်လို့ရတဲ့ အရာတွေကိုပဲ ဂရုစိုက်တာမျိုး။ (ဒါပေမယ့် ဗုဒ္ဓဘာသာအရဆို ဘာကိုမှ control လုပ်လို့မရဘူး၊ ကိုယ့် thought ကိုတောင် တကယ်တော့ လူတွေက control လုပ်လို့ မရပါဘူး။ Philosophy စကားနဲ့ ပြောရရင်တော့ အရာရာက determinism ဆန်ပါတယ်) အဲဒီနှစ်ခုကို ရောလိုက်မယ်ိဆိုရင်တော့ (၁) Stoicism က ကိုယ် control လုပ်လို့မရမယ့် အရာတွေကို လွှတ်ချဖို့ ပြောတယ် (၂) Buddhism နဲ့ တချို့ philosophy တွေအရ control လုပ်လို့ ရတဲ့အရာဆိုတာ မရှိ (ရသလို ထင်ယောင်မှားမှုပဲ ရှိတာ) ဆိုတော့ ..... အဲဒီနှစ်ချက်ပေါင်းလိုက်ရင် အကုန်လုံးကို လွှတ်ချရမယ်ဆိုတဲ့ သဘောပဲ။ အဆုံးစွန်ပြောရရင် ကိုယ့်အတွေးကိုက အစ ယုံကြည်စရာမလို။ အတွေးအများစုက မိုးရွာသလိုပဲ သူ့ဘာသာသူ သူ့သဘောသူဆောင်လာတာ။ ကိုယ် ထိန်းချုပ်လို့ မရဘူး။ အဲလိုပဲ မလိုချင်ဘူးလို့လည်း အတင်းလုပ်ယူလို့မရဘူး။ YouTube က ဟာတစ်ခုကို ဆင့်ပွားပြီး ကျွန်တော် ရေးဖူးသလိုပေါ့။ အတွေးတွေဟာ လမ်းပေါ်မှာ သွားနေတဲ့ ကားတွေလိုပဲ။ အတွေးနောက်ကို ပြေးလိုက်ခြင်းက အဲဒီကားတစ်စီးချင်း နောက်ကို ပြေးလိုက်ခြင်းနဲ့ တူတယ်။ မောမှာပေါ့။ အကျိုးလည်း မရှိဘူး။ အဲလိုပဲ..... အတွေးတွေကို မလိုချင်ဘူးလို့ ဇွတ်ငြင်းရင်ကျ လမ်းပေါ်မှာ လာနေတဲ့ ကားတွေကို မလာနဲ့ဆိုပြီး တစ်စီးချင်းကို လိုက်တားနေတာနဲ့ တူတယ်။ အဲဒါလည်း ပင်ပန်းပြီး အကျိုးမရှိဘူး။ အတွေးတွေဟာ သူ့သဘောသူဆောင်နေတာဆိုပြီး သိလိုက်ရင် ရပြီ။ အဲဒါဟာ (ကျွန်တော့်အတွက်တော့) ဝိပဿနာပါပဲ။ ဒါပေမယ့် တချို့ functional thought တွေကို တော့ အတွေးနောက် လိုက်ရတာတွေ ရှိမှာပေါ့နော်။ အတွေးနောက် လုံးဝ မလိုက်ရဘူးလို့ မဆိုလို။

အတွေးကို ရပ်ဖို့ဆိုတာနဲ့တော့ မတူဘူး။ အဲဒါက ကားတစ်စီးချင်းကို မလာနဲ့ဆိုပြီး အတင်းတားတာနဲ့ တူလို့ ပိုပင်ပန်းမယ်။ effortless မဖြစ်ဘူး။ အတွေးကို ရပ်ဖို့လည်း မလွယ်ဘူး။ မလိုချင်လေ အဲလိုအတွေးတွေ ပိုလာလေပဲ။ သူ့သဘောသူဆောင်နေတာလို့ တွေးလိုက်ရင်တော့ အဲဒီအတွေးတွေ ရပ်သွားပြီး နောက် အတွေးသစ်တခု ရောက်လာကောင်း ရောက်လာမယ်။ ဒါမှမဟုတ် အတွေးတွေ ခေတ္တကင်းသွားတဲ့ အနေအထားလေး တစ်ရပ် ရောက်လာကောင်း ရောက်လာမယ်။ အိပ်သလိုမျိုးနဲ့ ဆင်တူတဲ့ အနေအထားကို မအိပ်ဘဲ ရောက်တဲ့ သဘောပေါ့။ 

ဥပေက္ခာကို ပါရမီတရပ်လို့ (တစ်ကိုယ်စာ) ခံယူမယ်ဆိုရင် ..... ကိုယ့်အတွေးဆိုးတွေကို ဥပေက္ခာပြုနိုင်ခြင်းက အမြင့်ဆုံး ပါရမီပဲ။ (အတွေးကောင်းတွေကိုပါ ဥပေက္ခာပြုလို့ ရပါတယ်) 

Functional thought တွေတော့ ရှိမှာပေါ့။ အဲလို thought မျိုးနောက်တော့ လိုက်ကောင်းလိုက်ရမှာပေါ့။ အဲဒါတွေကတော့ အခုစာရေးနေရင်း ပေါ်လာတဲ့ စကားလုံးတွေ၊ သီအိုရီတွေကို စဉ်းစားတာ၊ အလုပ်နဲ့ ပတ်သတ်တဲ့ အတွေးတွေ စသည်ဖြင့်ပေါ့။ 

ဘယ်အတွေးတွေနောက် လိုက်သင့်ပြီး ဘယ်ဟာတွေကို ဥပေက္ခာပြုရမလဲဆိုတာက အဲလိုမျိုး ယေဘုယျဆန်ဆန်ပဲ ပြောလို့ရမယ်။ နည်းနည်းတော့ ဝေဝါးပါတယ်။ ယတိပြတ်ကြီး ပြောလို့မရဘူး။ ဝေဝေဝါးဝါးနဲ့မို့ ရွေးချယ်မှုက အနုပညာ ဆန်ပါလိမ့်မယ်။ အမှန်-အမှားလည်း ယတိပြတ်ကွဲကွဲပြားပြား ရှိမှာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

ဗြဟ္မစိုရ်တရား လေးပါးဆိုတာထဲမှာ ဥပေက္ခာက စိတ်ကို relax အဖြစ်စေဆုံးပါပဲ။ ဗုဒ္ဓ (သူ တကယ်ရှိခဲ့ မရှိခဲ့မသိ) --- ဗုဒ္ဓဟောခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ မေတ္တာ၊ ကရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ဥပေက္ခာတွေကတော့ ဟောသူပဲ သိပါလိမ့်မယ်။ အဲဒီတော့ မေတ္တာမှာဆို တခါတလေ စေတနာက ဝေဒနာဖြစ်သွားတာ၊ တဘက်က သူ့ရပိုင်ခွင့်လို ထင်သွားပြီး ကိုယ့်အတွက် ဝန်ထုပ်ဖြစ်လာတာတွေ ရှိနိုင်တယ် (ဗုဒ္ဓအလိုကျ မေတ္တာမဟုတ်လို့ အဲလိုဖြစ်တာလို့တော့ ပြောလို့ရနိုင်တာပေါ့)၊ ကရုဏာမှာဆိုလည်း (ဗုဒ္ဓအလိုကျ ကရုဏာမဟုတ်ရင်) ပင်ပန်းမှုတွေ ပါတယ်။ ကိုယ်မေတ္တာထားသူ၊ ကရုဏာထားသူတွေ ကံဆိုးမိုးမှောင်ကျရင် ကိုယ်ပါ ပင်ပန်းတယ်။ စိတ်မှာလည်း အီနားရှားရှိတယ်။ ဗုဒ္ဓပြောသလို ပင်ပန်းမှုမပါတဲ့ တွယ်ကပ်မှု လုံးဝကင်းတဲ့ မေတ္တာတို့ ကရုဏာတို့က လက်တွေ့မှာတော့ မလွယ်ဘူး။ ကိုယ် မေတ္တာထားသူ၊ ကရုဏာ ထားသူတွေ ဒုက္ခရောက်ရင် ကိုယ့်ကိုပါ အပူလာဟပ်တာပဲ။ ပြီးတော့.... မေတ္တာမစစ်ဘူးပဲပြောပြော.... မေတ္တာတွေ စော်ကားခံရရင်၊ ကရုဏာတွေ စော်ကားခံရရင် ဒေါသက ကပ်ပါလာတယ်။ တစ်ဘက်စွန်းကနေ တစ်ဘက်စွန်းကို ကူးဖို့က လွယ်တယ်။

အဲဒီမှာ Tao ဝါဒ အရဆိုရင်တော့ ..... မေတ္တာရှိရင် သူနဲ့ဆန့်ကျင်ဘက် ဒေါသဆိုတာလည်း ရှိနေလိမ့်မယ်။ အဲဒီနှစ်ခုဟာ ဒင်္ဂါးတစ်ခုရဲ့ မျက်နှာစာ နှစ်ဘက်ပဲ။ တခုကျရာကနေ နောက်တစ်ခုကျဖို့ အရမ်းလွယ်တယ်။ အချစ်ကြီးလို့ အမျက်ကြီးတယ်ဆိုတဲ့ သဘောပေါ့။ 

ဥပေက္ခာတရားကတော့ လုပ်စရာရှိတာကို ဉာဏ်နဲ့ဆင်ခြင်လုပ်၊ ပြီးရင် အကောင်းမြင်ခြင်းရော၊ အဆိုးမြင်ချင်းရော မထား၊ ချစ်ခြင်းရော မုန်းခြင်းရော၊ ကြိုက်ခြင်းရော မကြိုက်ခြင်းရော မထားဘဲ သူ့သဘောသူဆောင်နေတယ်လို့ သဘောထားတာမျိုး၊ လုပ်သင့်လို့ လုပ်တာလို့ သဘောထားလိုက်တာမျိုး၊ လုပ်စရာရှိတာ လုပ်ပြီး ရလဒ်ကို အစွဲနဲ့ ပြင်းထန်တဲ့မျှော်လင့်ချက် မထားတာမျိုးပေါ့။ 

ဒီနေရာမှာ thought တွေ feeling တွေကို ထိန်းချုပ်လို့ မရဘူးလို့ ကျွန်တော် အပေါ်မှာ ရေးခဲ့ပါတယ်။ ချစ်ခြင်းတွေ မုန်းခြင်းတွေ၊ ကြိုက်ခြင်း မကြိုက်ခြြင်းတွေ၊ အကောင်းမြင်ခြင်း အဆိုးမြင်ခြင်းတွေကိုက တမင် လုပ်ယူလို့ မရပါဘူး။ တမင် မလိုချင်ဘူးလို့လည်း ငြင်းလို့ မရပါဘူး။ ဒါကြောင့် သူ့သဘောသူဆောင်တယ်လို့ မှတ်ယူခြင်း (တနည်းအားဖြင့်) ဝိပဿနာက ခက်တာပါ။ လက်တွေ့မှာက  စိတ်ကိုက ထိန်းချုပ်လို့မှ မရတာကို။ determinism တကယ်ဆန်ပါတယ်။ လုပ်လို့ရတာက သတိကပ်ပြီး အဲဒီ ပေါ်လာတဲ့ အကောင်းမြင်ခြင်း အဆိုးမြင်ခြင်းတွေ၊ ချစ်ခြင်းမုန်းခြင်းတွေကို သူ့သဘောသူဆောင်နေတာလို့၊ မိုးရွာသလို အတွေးတွေ သူ့ဘာသာသူ ရွာနေတာလို့၊ ကားတွေလမ်းပေါ်မှာ သွားသလို အတွေးတွေ လမ်းသလားနေတာ၊ ကိုယ့်ဦးနှောက်ဆိုတဲ့အရာက သူ့ law တွေအတိုင်း သူ့ဘာသာသူ အတွေးတွေ ပေါ်လာတာလို့ မှတ်ယူလိုက်ရင်ကျ အဲဒါတွေအပေါ် serious ဖြစ်မှုနဲ့ ခံစားချက် နည်းသွားပြီး စိတ်က သက်သောင့်သက်သာ ဖြစ်မှာပါ။ Relax တကယ်ဖြစ်မှာပါ။ အတွေးတွေကို မလိုချင်ဘူးလို့ အတင်းငြင်းဆန်တာမျိုးထက်၊ အတွေးတွေကို မဟန့်တားခြင်းနဲ့ အတွေးနောက် မလိုက်ခြင်းကပဲ ပို effortless ဖြစ်ပြီး ရလဒ်လည်း ပိုထွက်မယ်ထင်ပါတယ်။

ဥပေက္ခာပါရမီဆိုတဲ့ နေရာမှာ လူတွေနဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေကို ဥပေက္ခာပြုခြင်းဆိုတာက ကြားမှာ တဆင့်ခံနေပါတယ်။ အဖြစ်အပျက်တွေဟာ အတွေးထဲကို ဖြတ်သန်းပြီးမှ အဲဒါတွေအပေါ် လိုက်ခံစားပြီး stress တွေ ပိလာတာပါ။ ဒီတော့ တကယ် ဥပေက္ခာလုပ်မယ်ဆိုရင် ..... ကိုယ့်အတွေးတွေကိုသာ ဥပေက္ခာပြုလိုက်ပါ။ အဲဒီ ကျွန်တော်ပြောတဲ့ ဥပေက္ခာဟာ ..... self-connection ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းလေး တစ်ခုပေါ့။ 

ခုက ကိုယ်ကျင့်သုံးနေတယ်လို့ ရေးတာမဟုတ်ဘူးနော်။ တချို့အရာတွေကို absolute truth အဖြစ်မဟုတ်ဘဲ၊ ယုံကြည်ချက်အဖြစ်လည်း မဟုတ်ဘဲ..... တစ်ကိုယ်စာ ခံယူချက်အဖြစ်၊ ဆုံးဖြတ်ချက်အဖြစ် tool အဖြစ် စပြီး အသုံးချဖြစ်မလားးလို့..... စပြီး အသုံးချဖြစ်ဖို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် တွန်းအားပေးလိုက်တဲ့ အနေနဲ့ ရေးတာပါ။ 

ဘာသာရေးတွေကို ထည့်ပြောပေမယ့်လည်း ကျွန်တော်က ဘာသာရေးသမား မဟုတ်လို့.... ဘာသာရေးက ဖွင့်ဆိုချက်နဲ့ ထပ်တူလည်း ကျနေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကိုယ့်တစ်ကိုယ်စာ ကိုယ့် tool အဖြစ် အသုံးချချင်တာမို့ ထပ်တူကျဖို့လည်း ဂရုစိုက်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဘာသာရေးထဲက ဖွင့်ဆိုမှုတွေကရော။ ကျွန်တော့် ဆုံးဖြတ်ချက်အရ ပေါ်လာတဲ့ tool တွေကရော absolute truth မဟုတပါဘူး။ subjective ဖြစ်မှာပါ။ ဒီတော့ ကျွန်တော် ဝေမျှတာထဲကလည်း ဖတ်သူအတွက် အသုံးချလို့ ရတာဆို ယူချင်ယူလိုက်ပြီး မရတာဆို ပယ်လိုက်ရုံပေါ့။ 

တကယ်တမ်းကတော့ ဘာမှမဟုတ်ဘူး။ ဘဝခရီးသွားဖော်ခြင်း သူ့ tool ကိုယ့် tool လေးတွေ ဖလှယ်ပြီး ဘဝနေရခိုက်မှာ သက်သာမှုနဲ့ ငြိမ်းချမ်းမှုရလိုရငြား ဝေမျှတဲ့သဘော။ ကျွန်တော်တို့တွေ ဘဝတွေက ခါးသီးပြီး အရမ်းပင်ပန်းစရာ ဖြစ်နေပြီကိုး။ 

(ကောင်းကင်ကို) 

ပါးပြင်ပေါ်မှာ အပြုံးတွေ ကနေမယ့်ခေတ်

ဆရာဝန်တွေက

လူတစ်ယောက်ချင်းရဲ့ အနိစ္စတွေနဲ့

နပန်းလုံးရတယ်။

ဂျာနယ်လစ်တွေကတော့

လူအစုလိုက်အပြုံလိုက် အနိစ္စတွေနဲ့

နပန်းလုံးရတယ်။ 

ဆရာဝန်တွေက

ဆေးကုခန်း ကျဉ်းကျဉ်းလေးထဲမှာ

ရောဂါပုံပြင်တွေကို နားထောင်ရတယ်။

ငါတို့ကတော့

ကမ္ဘာခန်းဆောင် အကျယ်ကြီးထဲမှာ

ဒုက္ခပုံပြင်တွေကို ပြောပြရတယ်။

ရောဂါတွေ ဖော်ထုတ်ရတာချင်း အတူတူ

ဆရာဝန်တွေက ဇီဝရောဂါ အများစုကို

ကုပေးနိုင်တယ်။

ငါတို့ကတော့ လူလုပ်ရောဂါ အများစုကို

ကုပေးခွင့်တောင်  မရဘူး။

အရှိတရားတွေကို တင်ပြတဲ့အခါ

ဖတ်ရှုသူများရင် အောင်မြင်တာပေါ့တဲ့။

နာဂစ်ဖြစ်တဲ့အခါ ဖတ်ရှုသူများတယ်။

ဆူနာမီဖြစ်တဲ့အခါ ဖတ်ရှုသူများတယ်။

တိုင်းပြည်စပျက်တဲ့အခါ ဖတ်ရှုသူများတယ်။

ငါတို့ရဲ့

ခရီးအောင်မြင်ခြင်းတွေ ကို

မီးလောင်ပြင်ကွင်းတွေနဲ့ပဲ တိုင်းတာရတော့မလိုလို။ 

‌

ခေတ်အနာဂတ် အတွက်

စစ်ကြမ္မာကပ် ကို

မဖြစ်သာ ဖြတ်နေရတယ်ဆိုပေမယ့်

သန်းနဲ့ချီတဲ့ ငိုသံတွေတောင်

ရိုးအီထုံကျင်

ဪ….အမျိုးအမည် စုံလင်လွန်းတဲ့ ပုံပြင်တွေ။

ကီဗင်ကာတာရေ

ဒီရင်မှာဟာနေ ပေါ့။

ငတ်သေတော့မယ့် ကလေးနဲ့

စားဖို့ စောင့်နေတဲ့ လဒ (လင်းတ)

ခင်ဗျား ပူလစ်ဇာဆု ရသွားရော။

ဒါပေမယ့်

အောင်မြင်ခြင်းတွေမှာ ခင်ဗျား နေသားမကျ

နောင်ကြဉ်ရင်း သေရွာမှာ ခင်ဗျား ကြွေသွားရတယ်နော်။

ခင်ဗျားရဲ့အသက်ကို ခင်ဗျားပဲခြွေလိုက်တာ။ 

သုံးဆယ့်သုံးတဲ့

ပြုံးသထက်ပြုံး မော်ကြွားရမယ့် အရွယ်မှာဗျာ။

ခင်ဗျားကို ပြောရဦးမယ်

ခင်ဗျားကသာ

ဓာတ်ပုံတစ်ပုံကိုသုံး

အသံတိတ်နည်းနဲ့ မိုးခြုန်းသွားတာ။

ယီမင်မှာလည်း ငတ်ပြတ်နေတုန်းပဲ။

ဂါဇာမှာလည်း သတ်ဖြတ်နေတုန်းပဲ။

မြန်မာမှာလည်း ရက်စက်နေတုန်းပဲ။ 

ဒီလိုဆိုတော့လည်း

ခင်ဗျားလုပ်ခဲ့တာက

ကင်မရာနဲ့၊ ရေပေါ်မှာ အရုပ်ရေးခဲ့ရ သလိုပါပဲလား။

ရေဆေးပန်းချီကို စက္ကူပေါ်မှာ ဆွဲကြသလို

ဆီဆေးပန်းချီကို ကင်းဗတ်ပေါ်မှာ ဆွဲကြသတဲ့။

မျက်ရည်ဆေး ပန်းချီကိုတော့ ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ နှလုံးသားပေါ် သွားမဆွဲနဲ့။

တာရှည်ခံမှာ မဟုတ်ဘူး။

သဘာဝ ပြဌာန်းမှုကြီးကိုက

အပင်တွေလို

နေရောင်ခြည်ဆင်းအလာ

ဖိုတိုဆန်းသဇစ် မှော်ပညာနဲ့၊

တိုက်ရိုက် အစာချက်လို့က မရ

အဲဒီအတွက် လူ့လောကမှာ

အရင်းအမြစ်တွေလုကြ

အခင်းစစ်တွေပြုကြ

ငါတို့ကတော့… သတင်းသစ်တွေစုရ။

တယ်လီဗစ်ရှင်းမှာ

ဆယ်လီအတင်းအဖျင်းတွေကြည့်ရင်း

အတွေးတခု ဝင်လာတယ် 

တန်းတူညီမျှ

ဉာဏ်နဲ့ စိတ် လှပမယ့် ကမ္ဘာမှာသာဆိုရင်

အယူတိုင်းက ပန်းလိုကြည်မြ သင်းနေလို့

လူတိုင်းက တန်းတူညီမျှ လင်းနေလို့

ဆယ်လီဆိုတာလည်း မရှိ။

အတင်းချစရာလည်း မလိုတော့။

အလင်းပြစရာလည်း မလိုတော့။

လူလုပ်ဒုက္ခတွေ အကုန်ဆိတ်သုဉ်း

ငြိမ်းချမ်းခြင်းအစစ်နဲ့ တစ်သားတည်းဖြစ်

ပါးပြင်ပေါ်မှာ အပြုံးတွေ ကနေမယ့်ခေတ်။ 

By ကောင်းကင်ကို 

(ရေးချိန် - ဒီဇင်ဘာ ၅- မနေ့က ရေးထားတာ)

Photo: Kevin Carter ရဲ့  ပူလစ်ဇာဆုရ ဓာတ်ပုံ

ဘောလုံးပွဲ

ဘောလုံးပွဲနဲ့ပတ်သတ်ရင် စတာ နောက်တာတောင် ဝင်မပြောတာ နှစ်ပတ်သုံးပတ်ရှိပြီ။ အတည်ရေးတာကို ပြန်ပြောတာတွေက ထားပါတော့။ စရင် နောက်ရင် တောင် အတည်တွေ ခံစားကြ၊ အန်ဖရန့်လုပ်သွားကြတာ သုံးလေးယောက်ရှိပြီ။ မန်ယူဖန်တွေ။ ထားပါတော့။ ဘောလုံးပွဲလို entertainment ကိစ္စနဲ့ အန်ဖရန့်လုပ်တာ ဘာမှမဖြစ်ပေမယ့် ဘောလုံးပွဲနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး စတာနောက်တာက တကယ်ဆို ဘာမှအရေးပါတဲ့ ကိစ္စမဟုတ်။

ဘောလုံးပွဲတွေမှာလည်း ရသတွေ၊ အနုပညာမြောက်မှုတွေက ရှိပါတယ်။ ရော်နယ်ဒင်ဟို၊ ဒိုကြီး၊ မက်ဆီ စသည်ဖြင့်ပေါ့။ ဒါပေမယ့် အဓိကကတော့ business နဲ့ entertainment ပါ။

Entertainment ချင်း အတူတူ တချို့Man တွေက woman တွေ နဲ့ တချို man တွေ ကေပေါ့ကြိုက်ရင်သာ နှိမ်တာ။ (ကျွန်တော် တခါကလည်း ရေးဖူးပါတယ်။ အဲလိုကြေးဆိုလည်း ဘောလုံးပွဲဖန်တွေကိုပါ နှိမ်သင့်တာပေါ့။ နှိမ်ရမယ်လို့ မဆိုလို။ နှိုင်းယှဉ်ပြတာ။) ဒါပေမယ့် လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုတွေ၊ လူတစ်ယောက်ကို အုပ်စုလိုက် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဝိုင်းအနိုင်ကျင့်မှုတွေ၊ ဖန်အချင်းချင်း ဒဏ်ရာရသည်အထိ သေသည်အထိ ရိုက်နှက်မှုတွေက ကေပေါ့မှာတောင် မရှိ၊ ဘောလုံးပွဲမှာပဲ ရှိတာ။ 

ပြီးရင် အပေါ်ယံသမိုင်းဆိုတဲ့ အရာတွေနဲ့ ဖန်အချင်းချင်း နှိမ်ကြတာ။ တကယ်တော့ ရောမအင်ပါယာရဲ့ အဆက်အနွယ် (ဒီနေ့ခေတ် အီတလီ) နိုင်ငံက နိုင်ငံသားပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ၁၉၆၅ ခုနှစ်မှ စထောင်တဲ့ စင်ကာပူနိုင်ငံသားပဲဖြစ်ဖြစ် လူသားဖြစ်တည်မှု အကုန်လုံး တန်ဖိုးရှိတာပါပဲ။ သမိုင်းဆိုတာက အသိပညာအဖြစ် မှတ်ယူရတာပါ။ ရွှေထီးဆောင်းခဲ့တယ်ဆိုပြီး အပေါ်ယံ သာယာနေတာတွေက လူ့သဘာဝ ပီသတယ်ဆိုပေမယ့် အပေါ်ယံအရာတွေပါ။

ပြီးတော့ သမိုင်းဆိုတာကို ဘာမှမဆိုင်တဲ့ အောင်မြင်မှု နဲ့ ညီမျှခြင်း ချကြတယ်။ သမိုင်းမရှိတဲ့အသင်းလို့ တချို့အသင်းတွေကို ပြောကြရင် တကယ်က အဲလိုပြောသူ မမွေးခင် နှစ်တစ်ရာကျော်ကတည်းက ထောင်ခဲ့တဲ့ အသင်းတွေ။ အောင်မြင်မှုတွေလည်း အတန်အသင့်ရှိကြပါတယ်။ အောင်မြင်မှုမရှိခဲ့တဲ့ အသင်းပဲထားဦး၊ သူမမွေးခင် နှစ်တစ်ရာကျော်က တည်ထောင်ခဲ့တဲ့အသင်းကို သမိုင်းမရှိဘူးပြောတာမျိုးကျ irony မဖြစ်ဘူးလား။

ခုခေတ် ထိပ်သီးဘောလုံးကလပ်ကြီးတွေရဲ့ ပိုင်ရှင်တွေ အားလုံးကလည်း အနည်းနဲ့အများ သွေးစုပ်ပြီး ချမ်းသာလာတဲ့ အရင်းရှင်ကြီးတွေပါပဲ။ အဲဒါ ရုရှားတွေ၊ အာရပ်တွေကိုမှ ရွေးပြောတာကလည်း အဓိပ္ပါယ်တော့ သိပ်မရှိ။ ရေနံကို လက်ဝါးကြီးအုပ် သွေးစုပ်တာနဲ့ တခြားအရာတွေကို အကြောင်းပြု အလုပ်သမားတွေ ဝန်ထမ်းတွေကို ခေါင်းပုံဖြတ် သွေးစုပ်တာပဲ ကွာမယ်လေ။ အရင်းရှင်စနစ်ကို globalization အဆင့်ထိ ကျင့်သုံး၊ လူကုန်ကူးတာမျိုး မဟုတ်ပေမယ့် အဲလိုဆန်ဆန် လူအရောင်းအဝယ်ပါ လုပ်နေတဲ့ စနစ်ကြီး ဟိုး ကတည်းက ရှိနေခဲ့တာ။ အလုပ်သမားဖြစ်တဲ့ ဘောလုံးသမား တစ်ယောက်ဟာ အရောင်းအဝယ်ဈေးမတည့်ရင် သူမကစားချင်တော့တဲ့အသင်းမှာ ကြိတ်မှိတ်ကစားရတော့တာလေ။

ဖာဂူဆန်တို့ ခေတ်လည်း မလွတ်ပါဘူး။ ကျွန်တော့်တို့ ကလေးဘဝ ယူရို၉၆ မှာ ပိုဘော့စကီးက ပေါ်တူဂီကို ဘောလုံးကို မပြီးသွင်းလိုက်တော့ ပိုဘော့စကီးကို တန်းဝယ်လိုက်တာ ဘယ်အသင်းလို့ထင်လဲ။ ကန်တိုနာ ခြေစွမ်းအပြဆုံး အချိန်တွေမှာ ပြိုင်ဘက်အသင်းဆီက ဝယ်လိုက်တာ ဘယ်အသင်းလဲ။

Globalization ခေတ်မှာတော့ ပိုဆိုးတာပေါ့နော်။ ငွေ amount ပိုများလာတာပေါ့။ ငွေကြေးကလည်း ဖောင်းပွသလို ပရိသတ်ဆိုတာကလည်း တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ ရှိလာတော့ စီးပွားပိုဖြစ်လာတာကိုး။ ဒါပေမယ့် အဲဒါက ဟိုးတုန်းက ဖြူစင်သန့်ရှင်းနေလို့ မဟုတ်ဘူး။ globalization ခေတ် မရောက်သေးတော့ ကမ္ဘာတဝှမ်းက ပရိသတ် နည်းသေးလို့က တပိုင်း၊ ခုလောက် စီးပွားမဖြစ်သေးတော့ ခုလောက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု မလုပ်ကြသေး၊ လုပ်လို့မရသေးတာရယ်၊ ငွေကြေးတန်ဖိုးက ခုထက်အများကြီး တန်ဖိုးရှိတော့ အဲဒီခေတ် သုံးတဲ့ ငွေပမာဏနဲ့ ခုခေတ်သုံးတဲ့ ငွေပမာဏကို နှိုင်းလို့ မရနိုင်ပါ။

ရှေးခေတ်က လူတွေက အဓိက အားဖြင့် အုပ်စုလိုက် ဂုဏ်ဆာပြီဆိုရင် စစ်ပွဲတွေနဲ့ ဂုဏ်ဆာကြတယ်။ အားကစား နဲ့ ဂုဏ်ဆာကြတာ အိုလံပစ်ဘာညာမှာလည်း ရှိတော့ ရှိခဲ့မှာပါ။ ဒါပေမယ့် အဓိက အားဖြင့်တော့ စစ်ပွဲအောင်နိုင်မှုတွေနဲ့ အုပ်စုလိုက် ဂုဏ်ဆာကြတယ်။ အမျိုးဂုဏ်၊ ဇာတိဂုဏ်တွေနဲ့လည်း ဆက်စပ်နေတယ်လေ။ အဲဒီကနေ ခေတ်က အပေါ်ယံအားဖြင့် နည်းနည်းယဉ်ကျေးသယောင်ဖြစ်လာပြီး စစ်တွေ ပေါ်တင်တိုက်လို့ မရကြတော့၊ အုပ်စုလိုက် ဂုဏ်ဆာမှုမှာ အားကစားနဲ့ ဂုဏ်ဆာမှုက ပိုပြီးထင်ရှားလာတယ်။ အစကတော့ အသင်းလိုက်အားကစားမှာ နိုင်ငံအသင်းတွေဖြစ်မယ်။ နောက်တော့ ကလပ်အသင်းတွေ ဖြစ်လာတာပေါ့။ အဲဒီကနေ စစ်ပွဲဆန်ဆန် အပြန်အလှန် ရှုတ်ချမှုတွေ၊ ဖန်အချင်းချင်း ရိုက်နှက်မှုတွေအထိ ဖြစ်တာပေါ့။

တကယ်တော့ အလွန်အကျွံ ဂုဏ်ဆာမှုတွေကို ကြည့်ရင် ဘာနဲ့ဆင်သလဲဆိုတော့ ..... ကိုယ်က ဘာမှအရည်အချင်းမရှိဘဲ ငါ့အဖေက ဘာကောင် ညာကောင်ဆိုပြီး အသားလွတ် ဝံ့ကြွားတာမျိုးနဲ့ အတူတူပဲလေ။ ကိုယ်က ကြားထဲက ဝံ့ကြွားရုံကလွဲရင် သူတို့အောင်မြင်မှုအတွက် ဘာမှ အားစိုက်ထုတ်ရတာမှ မဟုတ်တာ။ ကိုယ်အားပေးတဲ့အသင်းတွေနဲ့ ကိုယ်နဲ့ကြားမှာ တကယ့်တကယ် ဆက်စပ်မှုက ဘာမှမရှိဘူး။ ကိုယ်က ချစ်လို့ တမင်ဆက်စပ်ယူထားတဲ့ ဆက်စပ်မှုပဲ ရှိတာ။ တကယ်တွေးကြည့်ရ်င သူတို့အောင်မြင်ချိန် မှာ လိုက်ဝမ်းသာတာက အဓိပ္ပါယ် ရှိသေးပေမယ့် အားပေးတဲ့အသင်း ရှုံးလို့ ထမင်းစားမရတာ၊ အလုပ်လုပ် မရတာကတော့ ဥပါဒါန်ကြောင့် ဥပါဒ်ဖြစ်ခြင်းပဲ။ ဘာမှ မဆက်စပ်ဘဲ ကိုယ့်ဒုက္ခကိုယ်ရှာတာလေ။ အဲလိုပြောလို့ သစ္စာမရှိဘူးတွေ ဘာတွေတော့ မပြောကြနဲ့။ ဘာမှမဆိုင်ဘူး။ အသင်းရှုံးလို့ လိုက်ဝမ်းမနည်းခြင်းက ဘယ်သူ့ကိုမှ ထိခိုက်စေတာလည်း မဟုတ်ဘူး။ ဘာကျင့်ဝတ်မှ ဖောက်ဖျက်ခြင်းလည်း မဟုတ်ဘူး။ မီလျံနာ ပိုင်ရှင်တွေနဲ့ မီလျံနာ ကစားသမားတွေကိုလည်း ထိခိုက်သွားစေတာမဟုတ်ဘူးလေ။ ဒါဆို အောင်မြင်မှုနောက် လိုက်အားပေးကြတာလားလို့ မေးရင်လည်း .... အဲဒီဒေသက သူတွေပဲ ဒေသစွဲ နဲ့ အားပေးကြတာက လွဲရင် အများစုက အတိုင်းအတာတရပ်အထိ အောင်မြင်မှုကြောင့် အားပေးကြတာချင်း အတူတူပဲ။ တမူးပိုရှူစရာမလို။ ဘရာဇီးက ကလပ်သေးသေးလေး မပြောနဲ့၊ ဘရာဇီးက ကလပ်ကြီးတွေကိုတောင် မြန်မာက ဘယ်သူတွေ အားပေးကြလို့လဲ။ အာဖရိကက ကလပ်လေးတွေကို ဘယ်သူတွေ အားပေးကြလို့လဲ။ အားပေးတဲ့အသင်း ရလာကြတာက အောင်မြင်မှု၊ အဲဒီကမှ တဆင့် မီဒီယာနဲ့ဆိုင်တယ်။ ပြီးတော့ဗျာ အသင်းရှုံးလို့ မစားနိုင် မသောက်နိုင်အထိ ဖြစ်တယ်ဆိုတာက သူ့အစွဲနဲ့သူ သူ့ဒုက္ခသူရှာတာ၊ ပြင်ပအရာတစ်ခုရဲ့ ရလဒ်က ကိုယ့်စိတ်တည်ငြိမ်မှုကို အလွှမ်းမိုးခံလိုက်တာပဲလေ။ သစ္စာရှိလှချည်ရဲ့ဆိုပြီး ဂုဏ်ဆာစရာ ဘာမှ မရှိသလို၊ ဘာမှ ချီးကျူးစရာ မရှိသလို၊ သူ့အကြောင်းနဲ့သူမို့ ကန့်ကွက်စရာလည်း မရှိဘူး။

ဘောလုံးပွဲတခုအတွင်းက ဒိုင်တွေဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် မတရားမှုတွေဆိုရင်လည်း နည်းပြတွေက အစ၊ ဖန်တွေအဆုံး ကိုယ့်အသင်းခံရမှ အသံထွက်ကြတာ။ ထားတော့။ ဒါက ဘယ်သူ့မှ တအားနစ်နာနိုင်စရာမရှိတဲ့ လူ့သဘာဝလေးပဲ။ အပြင်မှာဆို အသက်တွေသေ၊ ထောင်တွေကျတဲ့ မတရားမှုတွေ အများကြီးပဲ မဟုတ်လား။ ဒါပေမယ့် လူ့သဘာဝအရ ကိုယ့်အသင်းခံရမှ ပြောတာလောက်က လက်ခံလို့ရတယ္။ ဒါပေမယ့် အဲဒါတွေက အမှန်တရားကြီးတော့ မဟုတ်ဘူလေ။ ခံစားချက်နဲ့ လျှောက်ပြောကြတာမျိုးပဲ။

ဒီတော့ အားမပေးရဘူးလားတို့၊ ဘောလုံးပွဲအကြောင်း မရေးရဘူးလားတို့၊ ဖန်မလုပ်ရတော့ဘူးလားတို့ မေးရင် အဲလိုမဆိုလိုဘူး။ အားကစားပွဲတွေ အကုန်လုံးက စကားနိုင်လုတာတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတာပါ။ ဒါပေမယ့် အဲဒါက entertainment ပါ။ ဒီဘက်ခေတ်မှ ဘယ် entertainment မှတော့ အရင်းရှင် အကြီးစားကြီးတွေရဲ့ လက်ဝါးကြီး အုပ်မှုနဲ့ မကင်းဘူး။ ဒီတော့ အားပေးတာ အားပေးပေါ့။ နက်နက်နဲနဲလည်း အားပေးလို့ရတယ်။ အသင်းစွဲလည်း ရှိလို့ရတယ်။ နောက်ဆုံး ကိုယ်အားပေးတဲ့အသင်းကြောင့် လူပီပီ မစားနိုင်၊ မသောက်နိုင် ဖြစ်လို့လည်းရတယ်။ ဒါပေမယ့် လူနှစ်ယောက် မိတ်ဆွေဖြစ်ခြင်းကျ အဲဒါတွေထက် ပိုလေးနက်တယ်။ ဘောလုံးပွဲကြောင့် မိတ်ပျက်သွားတာကျ နဂိုကတည်းက အနည်းဆုံး တဘက်ဘက်က မနက်နဲတဲ့ ဆက်ဆံရေး ရှိလို့ဖြစ်မယ်။ ရိုက်နှက်တာတွေ၊ လူမျိုးရေး ဝိုင်းခွဲကြတာတွေကျတော့ ပိုဆိုးတာပေါ့။ လူအုပ်စုလိုက် စိတ်ကြွမှုတွေပေါ့။ ပြီးတော့ ဘောလုံးပွဲဖန်ဖြစ်ဖို့ အတွေးအခေါ်ကြီးတွေ၊ ဘဝအမြင်ကြီးတွေ လိုနေတာမှ မဟုတ်တာ။ လူတိုင်းကြိုက်သလို ကြိုက်တဲ့အသင်းကို အားပေးလို့ရတယ်။ မိန်းကလေးတစ်ယောက်က သူ့ဘာသာသူ CR7ကို ကြိုက်လို့ မန်ယူကို ထအားပေးခြင်းက အမျိုးသားတစ်ယောက် မန်ယူတစ်သင်းလုံးကိုသိပြီး အားပေးနေခြင်းနဲ့ ဉာဏ်ရည်ချင်း နှိုင်းယှဉ်မယ်ဆိုရင် အတူတူပါပဲ။ ဘယ်ဟာကမှ အသိဉာဏ်ပိုလိုအပ်တဲ့ အရာမဟုတ်ပါဘူး။ ကိုယ်စိတ်ဝင်စားသူကိုပဲ သိတယ်ဆိုတဲ့ ဗဟုသုတ သဘောပါဘဲ။ wisdom တွေ ပါနေတာမှမဟုတ်တော့ အဆင့်ခွဲစရာလည်း မလိုဘူး။ ရိုနယ်ဒိုတစ်ယောက်တည်းကို သိရုံနဲ့ သုံးသပ်မှုတွေ ထလုပ်တာမျိုးနဲ့.... ဥပမာ ဘောလုံးကို စိတ်နှစ်ပြီး Football @ Life page လိုမျိုး သုံးသပ်မှုတွေ အဆင့် ကွာတာမျိုး တပိုင်းပေါ့။ ကျွန်တော်က အားပေးမှုချင်းအတူတူ တမူးပိုရှုတာတွေကိုပဲ ဆိုလိုတာပါ။

ဒီတော့ ကိုယ့်အစွဲနဲ့ကိုယ် ကိုယ်ကြိုက်တဲ့အသင်းကို တိတ်တိတ်လေး အားပေး။ စလို့နောက်လို့ရတဲ့သူ အချင်းချင်းကျ ကိုယ့်အသင်း သူ့အသင်း တမင်နာအောင် အပျော်စမယ်။ pubic မှာတော့ အာရုံနောက်လို့ ကိုယ်အားပေးတဲ့အသင်းရဲ့ group တွေ မှာ အသင်းစွဲနဲ့ ရေးတာကလွဲရင် ဘာမှမလုပ်တော့ဘူးလေ။

မှတ်ချက်။ ။ ခက်တာက တခါတလေ ကာရံနဘေလေးနဲ့ မန်ယူကို စလို့ရမယ့် အရာတွေ၊ မန်ယူဖန် တစ်ယောက်နှစ်ယောက်က မုန်းသွားတာကလွဲရင်....ဖတ်တဲ့သူတွေ အကုန် အနည်းဆုံး အပျင်းပြေ ပြုံးရမယ့် အိုင်ဒီယာလေးတွေ ပေါ်ပေါ်လာတယ်။ ဒါပေမယ့် နေပါစေတော့လေ 😃

ဘောလုံးပွဲနေရာမှာ "နိုင်ငံ" "လူမျိုး" "ဘာသာ" အားပေးမှုတွေကို အစားထိုးကြည့်ပြီး ဖတ်လို့လည်း ရတယ်။

သဘောကျရတဲ့ activist (Jullian Assange)

 Activist တွေမှာ သဘောအကျဆုံးတွေထဲက တစ်ယောက်ကတော့ Julian Assange ပဲ။
ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံက activist တွေ အနောက်နိုင်ငံတွေကို ပြေးကြတယ်။ (ပြေးတာကို အပြစ်ရှိတယ်လို့ ဆိုလိုခြင်းမဟုတ်။ Julian Assange နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ချင်လို့ ပြောတာ။ ကိုယ်လည်း ထိုင်းကို ပြေးလာတာပဲလေ) Julian Assange ကျတော့ အနောက်နိုင်ငံမှာ ရောက်နေပြီးသားသူက နိုင်ငံကို စွန့်ခွာတာ။ ခိုလှုံခွင့်ရတဲ့နေရာမှာလည်း သိုးလေးတကောင်လို ခေါင်းငုံ့မခံဘူး။ Assange ကတော့ Australia
နိုင်ငံသားပါ။

လန်ဒန်က အီကွေဒေါ သံရုံးမှာ ခိုလှုံခွင့်ရပေမယ့် အီကွေဒေါ အာဏာပိုင်တွေကို မနာခံတော့..... ဟိုက ရဲတွေကို ဖိတ်ပြီး ဖမ်းခိုင်းလိုက်ရော။ အီကွေဒေါက ပေးတဲ့ အကြောင်းပြချက်တွေကတော့.... အီကွေဒေါရဲ့ လုံခြုံရေးဖိုင်တွဲတွေကို ချိုးဖောက်ဝင်ရောက်တာ၊ ဂီတကို အကျယ်ကြီးဖွင့်တာနဲ့ တစ်ကိုယ်ရည်သန့်ရှင်းမှု မရှိလို့တဲ့။ 

အများစုက တခြားနိုင်ငံတွေကို အာခံရဲကြပေမယ့် အမေရိကန်နဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေကို သူတို့နိုင်ငံထဲက ထိထိရောက်ရောက် အာခံနိုင်သူ၊ တုန်လှုပ်သွားအောင် အမှန်တရားကို ဖော်ထုတ်နိုင်သူ ရှားတယ်။
လွတ်လပ်မှုကို အားပေးပါတယ်ဆိုတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ သဘောထားကလည်း မြန်မာမှာ ကိုဝလုံး နဲ့ ကိုကျော်စိုးဦးကို ထောင်ချခဲ့တဲ့ မြန်မာအစိုးရရဲ့ သဘောထားနဲ့ အတူတူပဲ။ နိုင်ငံတော်လျှို့ဝှက်ချက်ကို ဖော်ထုတ်လို့ ပြစ်ဒဏ်ခတ်တာ။ နိုင်ငံတော် လျှို့ဝှက်ချက်ကလည်း ဘာကြီးများလဲဆိုတော့ ခိုးကြောင်ခိုးဝှက် လူသတ်တာ။ အမေရိကန်ကလည်း သူများနိုင်ငံကိုသာ လိုက်အပြစ်တင်တာ (အပြစ်မဲ့ အရပ်သားတွေကို သတ်တာကို အပြစ်တင်ခြင်းက မမှားပါဘူး။ ဒါပေမယ့် သူ့နိုင်ငံကလည်း အလားတူ လုပ်ခြင်းကလည်း မှားတာ။ သူတို့တောင် မတရားသတ်သေးတာပဲ၊ ငါတို့နိုင်ငံက သတ်တာ ဘာဖြစ်လဲ ဆိုသူတွေကိုလည်း ကျွန်တော်က အရင်ကတည်းက ဆန့်ကျင်ပါတယ်)၊ ပြောလိုရင်းကို ပြန်ကောက်ရရင် အမေရိကန်က သူများနိုင်ငံကိုသာ လိုက်အပြစ်တင်တာ။ Julian Assange တို့ ဖော်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ နိုင်ငံတော်လျှို့ဝှက်ချက်ထဲမှာလည်း အမေရိကန် စစ်သားတွေက  အီရတ် အရပ်သား ၁၈ ယောက်ကို ဟယ်လီကော်ပတာပေါ်ကနေ ပစ်ခတ်တာလည်းပါတယ်။ 

အဲလိုပဲ နိုင်ငံတော် လျှီု့ဖော်ကောင်လုပ်ခဲ့တဲ့ Snowden ကိုဆိုလည်း အမေရိကန်က အကြီးအကျယ် မဲတာပဲ။
အမှန်ကို ဖွင့်ချနိုင်သူချင်းအတူတူ Snowden နဲ့ မတူတာက Snowden က ရုရှားမှာ Asylum ခံပြီး ပူတင်က Snowden ကို ရုရှားနိုင်ငံသားပါ ပေးလိုက်တာ။ ဒီတော့ Snowden က ဟိုဘက်က ပြေးပြီး တခြားတဘက်ကို ပြေးကပ်တာမို့ သိပ်မထူးဘူး။ Snowden ကတော့ ခိုလှုံခွင့်ရခဲ့တဲ့ အီကွေဒေါသံရုံးအထိပါ မဟုတ်မခံ။
သူက ငယ်ငယ်ကတည်းက ဇနဲ့ပါ။ ငယ်ငယ်ကတည်းက ဟက်ကာ။ သူက သင်္ချာရယ်၊ Physics ရယ်၊ ကွန်ပျူတာ ပရိုဂရမ်းမင်းရယ်ကို (၁၉၉၄) မှာ ကွင်းစလန်း တက္ကသိုလ် (၂၀၀၃ ကနေ ၂၀၀၆) မှာ မဲလ်ဘုန်း တက္ကသိုလ်တွေမှာ သင်ယူခဲ့ပေမယ့် ကျောင်းတောင် ပြီးအောင် မတက်ခဲ့ပါဘူး။ ငယ်ငယ်တုန်းကတည်းက ဟက်ကာ လုပ်ခဲ့တယ်ဆိုပေမယ့် သူက သူချမှတ်ထားတဲ့ ethics တွေနဲ့အညီ၊ ကျင့်ဝတ်တွေနဲ့ အညီ ဟက်ကာလုပ်တာ။ သူဟာ system တွေကို ပျက်စီးအောင် မလုပ်ဘဲ information တွေကိုပဲ ပြန်ရှယ်တာ။ ဖော်ထုတ်တာ။ ၁၉၉၁ မှာ သူ့ကို အအောင်မြင်ဆုံး ဟက်ကာ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်မယ် လို့ The Guardian က ရေးသားခဲ့တယ်။ ၁၉၉၆ ဒီဇင်ဘာမှာဆိုရင် သူဟာ သီအိုရီအရဆိုရင် ထောင် နှစ်ပေါင်း ၂၉၀ အထိ ကျနိုင်တဲ့ ဟက်ကာ အမှုတွေကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတာပါ။ 

၂၀၁၉ ဧပြီလက စပြီး သူက လန်ဒန် Belmarsh ထောင်ထဲမှာပါ။ ၂၀၂၂ မတ်လကတော့ သူ့ရဲ့ ပါတနာ Stella Moris နဲ့ ထောင်ထဲမှာပဲ လက်ထပ်လိုက်တယ်။ သူတို့က ကလေးနှစ်ယောက်တော့ ရပြီးသားပါ။
၂၀၂၁ ငြိမ်းချမ်းရေး နိုဘယ်ဆုအတွက် အမည်စာရင်းတင်သွင်းခံရတယ်။ ဆုတော့ မရနိုင်မှန်း သိကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဆုတွေ အများကြီး ရခဲ့ပါတယ်။ John Lenon ရဲ့ ဇနီး Yoko Ono Lenon ပေးတဲ့ Courage Award for the Arts ဆု အပါအဝင်ပေါ့။ နောက်ဆုံးရထားတဲ့ ဆုကတော့ ဂျာမနီနိုင်ငံ  Academy of Arts, Berlin က ပေးတဲ့ Konrad Wolf Prize ပါ။ 

Caption: Julian Assange during a press conference attended by international media (Photo: David G. Silvers, Cancillería del Ecuador)

မြန်မာ Diogenes

 ကိုဦးကို အရင်က မသိခဲ့ပေမယ့် သူ့ရဲ့ စိတ်ဓာတ်အစိတ်အပိုင်း တချို့ကို သဘောကျတယ်ဆိုတာက 

သူက လောကကြီးကို လက်တွေ့ ပြယ်ရယ်ပြုသွားတာနဲ့ တူလို့။ ကျွန်တော်တို့လို လောကကြီး အဓိပ္ပါယ်မဲ့ကြောင်း လျှောက်ပြောမနေဘဲ လက်တွေ့ ပြက်ရယ်ပြုသွားတာ။ ဘာ ဒဿနမှ ထုတ်မနေဘဲ။

မြန်မာပြည်ရဲ့ Diogenes လို့ တင်စား ပြောလို့ရမလား။ တခြားနိုင်ငံမှာတော့ ခုခေတ်မှာ Diogenes ဆန်ဆန်လူတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။ 

အဲလိုလုပ်ဖို့က သတ္တိလည်း လိုတယ်။ ဆက်ဆံဖူးသူတွေ အပြောအရဆို သူက မောက်မာရိုင်းစိုင်းတဲ့ စိတ်လည်း မရှိဘူး။ နိုင်ငံခြားက တချို့သူတွေလို စာအုပ်ရေးဖို့ လမ်းပေါ်မှာ တစ်နှစ်လောက် experiment လုပ်တာလည်း မဟုတ်ဘူး။ အသူက အဖြစ်အပျက်တွေကို အကုန်မှတ်မိနေသေးပြီး၊ လူတွေပြန်ရေးကြတဲ့ သူ့အပြုအမူ အပြောအဆိုတွေအရဆိုရင်လည်း သူက ရူးနေတာလို့ definition ဖွင့်ဖို့လည်း ခက်တယ်။ သာမန်လူတွေနဲ့ မတူမှတော့ abnormal လို့တော့ ပြောလို့ရတာပေါ့။ 

လူတိုင်းဝိုင်းရေးကြ ဝိုင်းမွှမ်းကြတော့ မျက်စိနောက်စရာဖြစ်သွားတာတော့ ရှိတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် သူကတော့ ဝိုင်းမွှမ်းဖို့ရော၊ မျက်စိနောက်အောက် လုပ်ဖို့ရော ရည်ရွယ်ခဲ့တာ မဟုတ်။ ကျွန်တော်တို့ ထင်ကြသလို လောကကြီးကို အရွဲ့တိုက်တာ မဟုတ်ဘဲ ကြောင်သွားတာ ဆိုရင်တောင် ဘယ်သူ့ကိုမှ ဒုက္ခမပေးဘဲ ချစ်စရာ၊ သဘောကျစရာ ကြောင်သွားတာလို့ ပြောရမှာပါ။ ဒါပေမယ့် လောကကြီးကို အရွဲ့တိုက်ခြင်းနဲ့ ရူးခြင်း/ကြောင်ခြင်းတို့ရဲ့ စည်းမျဉ်းကရော definition ဖွင့်လို့ ရရဲ့လား။

မျက်စိနောက်စရာ ဖြစ်တာချင်း တူရင်တောင်.... သွေးစုပ် ခရိုနီ လုပ်ငန်းရှင်ကြီးတွေကို အမွှမ်းတင်နေကြတာထက် သူ့လိုလူမျိုးကို အမွှမ်းတင်နေကြတာကို ကျွန်တော်တော့ သဘောကျတယ်။

သူ လမ်းပေါ်မှာ အိပ်တာ တခုတည်းနဲ့ရော ရူးတယ်လို့ ပြောလို့ရပါ့မလား။ Diogenes ကိုရော ရူးတယ်လို့ ပြောလို့ ရပါ့မလား။ ရူးတယ်လို့ ပြောရင်တောင် ရူးပုံရူးနည်း ကွာမယ်ထင်တယ်။ အဲဒါဆိုရင်တော့ Diogenes ကိုလည်း ရူးတယ်လို့ ပြောရမှာပဲ။ ပြောလည်း ပြောကြတာပါပဲ။ ""a Socrates gone mad" လို့

ပျော်ရွှင်ခြင်းမြို့တော် ရဲ့ ဒဿန

 တရားမျှတမှု ဆိုတာကိုလည်း ခံရတဲ့ဘက်က အရေအတွက်များမှ၊ သို့မဟုတ် ပိုပြီးယေဘုယျကျ generalize လုပ်ရရင် ပါဝါတခုရှိမှ လူတွေက အလေးထားတာ၊ ရေးကြီးခွင်ကျယ်လုပ်ကြတာ။ တနည်းအားဖြင့် အရေအတွက် ပါဝါ၊ အသံထုတ်တင်ပြနိုင်မှု ပါဝါ၊ ပါဝါရှိသူတွေနဲ့ မဟာမိတ်ဖြစ်မှု ပါဝါ စသည်ဖြင့်ပေါ့။ မြန်မာနိုင်ငံကလူတွေ မတရားခံနေရတာကို ကမ္ဘာက လက်ပိုက်ကြည့်နေတယ်။ ကမ္ဘာကြီးနဲ့ ခြုံကြည့်ရင် အရေအတွက်အရရော၊ ပါဝါ အရရော အရေးမှ မပါတာ။ ဒါပေမယ့် အသံထုတ်နိုင်မှု ပါဝါ၊ မီဒီယာ ပါဝါက ရှိနေတော့ လုံးဝ လျစ်လျူရှုမှုတော့ မဖြစ်ဘူးပေါ့။ 

မြန်မာမှာရော။ မြန်မာက တချို့က ၂၀၂၁ မတိုင်ခင် အခြေအနေကို ပြန်တမ်းတကြတယ်။ တကယ်တော့ အများစုအတွက် ကောင်းနေပေမယ့် ခံရသူအနည်းစု အတွက်တော့ ခုထက်တောင်ဆိုးတာလည်း ရှိတယ်။ အထူးသဖြင့် (ရုပ်ပိုင်းနှိပ်စက်ခံရမှုတွေ ဖယ်ထားမယ်ဆိုရင်) စိတ်ပိုင်းခံစားရမှုမှာ ခုထက်ဆိုးတယ်။ ခုကမှ မတရားမှုကို တော်လှန်ရင် ဒီနိုင်ငံသားတွေကြားမှာ နာမည်ကောင်း ရသေးတယ်။ ရဲဘော်ရဲဘက်တွေ များသေးတယ်။ အဲ့တုန်းကကျ မတရားခံရတဲ့အပြင် အဆဲပါ ခံရတာ။ နာမည်ပါသေတာ။ လုပ်ရပ်ကောင်းရင် နာမည်ကောင်းကျန်မယ်၊ သမိုင်းကောင်းမယ်ဆိုတာ အမြဲမမှန်ဘူး။ အခြေအနေပေါ် မူတည်ပြီးမှ မှန်တာပါ။ 

ဒါကြောင့် လူများစု (သို့မဟုတ်) ပါဝါကြီးတဲ့အုပ်စု တွေဟာ သူတို့ သာယာပျော်ရွှင်ရေး၊ သူတို့ လုံခြုံရေးအတွက် အဆင်ပြေနေပြီဆိုရင် လူနည်းစု (သို့မဟုတ်) ပါဝါနည်းသူတွေ ဘယ်လိုဖြစ်နေနေ ၊ သေသေရှင်ရှင် ..... လူများစု (သို့မဟုတ်) ပါဝါကြီးသူတွေရဲ့ အနေအထား မပျက်ရေးအတွက် ဟိုသူတွေကို ဖိနှိပ်ထားတာပေါ့။ မြန်မာနိုင်ငံက ရိုဟင်ဂျာ ကေ့စ်ကိုပဲကြည့်။ သူတို့ဆို ရုပ်ပိုင်းအရ ခံရတာရော။ ခံရတဲ့အဖြစ်ချင်းတူရင်တောင် ခုကာလမှာ ခံရသူတွေလို စာနာမှု မရဘဲကျူးကျော်သူတွေအဖြစ်၊ ကိုယ့်အိမ်ကိုယ်မီးရှို့ပြီး ပြဿနာရှာသူတွေအဖြစ်ပါ အကုန်လုံးနီးပါးရဲ့ ဝိုင်းစွပ်စွဲခြင်းကို ခံရတာ။ အဲဒါ တချို့တွေ ပြန်တမ်းတနေတဲ့ ၂၀၂၁ မတိုင်ခင် ဒီမိုကရေစီဆိုတဲ့ခေတ်နော်။ 

ဒီအောက်က ဟာကတော့ ဟားဗတ် ဒဿန ပါမောက္ခ မိုက်ကယ်ဆန်းဒဲလ် ဆီက တရားဝင် ခွင့်တောင်းပြီး ကျွန်တော်ဘာသာပြန်ထားတဲ့ မထုတ်ဖြစ်သေးတဲ့ စာအုပ်ထဲကပါ။

(ကောင်းကင်ကို)

*****

ပျော်ရွှင်ခြင်းမြို့တော်

နှိပ်စက်မှုကိစ္စ ဒုတိယဗားရှင်း (အပြစ်မဲ့ သမီးငယ်ပါတဲ့ ဗားရှင်း) ဟာ အာဆူလာခရိုဘာလီဂွင် (Ursula K. Le Guin) ရဲ့ ဝတ္ထုတိုတစ်ပုဒ်ကို သတိရစေပါတယ်။ “အွမ်းမလက်(စ်) (Omelas) ကနေ ထွက်ခွာသွားသူများ” ဆိုတဲ့ အဲဒီဝတ္ထုတိုဟာ အွမ်းမလက်(စ်)လို့ ခေါ်တဲ့ မြို့တစ်မြို့ အကြောင်းကို ရေးထားတာပါ။ ပျော်ရွှင်ခြင်းတွေနဲ့ ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲတွေ ပြည့်လျှမ်းနေတဲ့ မြို့တော်။ ဘုရင်တွေ ကျွန်တွေမရှိတဲ့နေရာ၊ ကြော်ငြာတွေ မရှိတဲ့နေရာ၊ စတောအိတ်ချိန်း မရှိတဲ့နေရာ၊ အဏုမြူဗုံး မရှိတဲ့နေရာ။ အဲဒီနေရာဟာ [အကောင်းတွေချည်း သက်သက်စုနေလို့] စိတ်ကူးကြည့်ဖို့ လက်တွေ့မကျဘဲ ဖြစ်နေမှာစိုးလို့ စာရေးဆရာမ ဟာ စာဖတ်သူတွေကို မြို့အကြောင်း ‌နောက်ထပ်အချက်တစ်ချက်နဲ့ မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ပါတယ်။ “အွမ်းမလက်(စ်)မှာ အများပြည်သူနဲ့ဆိုင်တဲ့ ခမ်းခမ်းနားနား အဆောက်အဦးတွေထဲက တစ်ခုရဲ့ မြေအောက်ထပ်

ထဲမှာ ဒါမှမဟုတ် မြို့တော်ရဲ့ ကျယ်ကျယ်ဝန်းဝန်း အိမ်တစ်အိမ်ရဲ့ မြေအောက်ထပ်မှာ အခန်းတစ်ခန်း ရှိပါတယ်။ တံခါးတစ်ချပ်ရှိပေမဲ့ သော့ခတ်ထားတဲ့အခန်း၊ ပြတင်းပေါက်မဲ့ အခန်း။” အဲဒီအခန်းထဲမှာတော့ ကလေးလေးတစ်ယောက် ထိုင်လို့။ ကလေးက ဦးနှောက်မဖွံ့ဖြိုး၊ အာဟာရဓာတ်ကလည်း ချို့တဲ့နေတဲ့အပြင် ပစ်အထားကလည်း ခံရသေး။ အဲဒီကလေးဟာ သူ့နေ့ရက်တွေကို အကြီးအကျယ် စိတ်ဆင်းရဲခြင်းနဲ့ဖြတ်သန်းနေရတာ။ 

“အဲဒီကလေးလေး အဲဒီနေရာမှာ ရှိတာကို သူတို့အားလုံး သိကြတယ်။ အွမ်းမလက်(စ်)က လူအားလုံး သိကြတယ်။ ….. အဲဒီကလေးလေး အဲဒီမှာ ရှိကိုရှိနေမှဖြစ်မယ်ဆိုတာကိုလည်း သူတို့အားလုံး သိကြတယ်။ [ပြီးတော့] သူတို့ရဲ့ ပျော်ရွှင်မှု၊ သူတို့မြို့တော်ရဲ့ အလှအပ၊ သူတို့ကြားက ခင်မင်ရင်းနှီးခြင်းတွေရဲ့ နူးညံ့သိမ်မွေ့မှု၊ သူတို့ရင်သွေးတွေရဲ့ ကျန်းမာရေး….. ကောက်ပဲသီးနှံ ပေါများကြွယ်ဝမှုနဲ့ သူတို့မိုးကောင်းကင်အောက်က သာယာတဲ့ ရာသီဥတု အခြေအနေတွေ၊ အဲဒါတွေအားလုံးဟာ ဒီကလေးရဲ့ ဆိုးဝါးလွန်းတဲ့ ဒုက္ခဝေဒနာတွေပေါ်မှာ လုံးလုံး တည်မှီနေမှန်းကိုလည်း သူတို့အားလုံး နားလည်ကြတယ်။ ကလေးလေးကို မသတီစရာ နေရာကနေ ထုတ်ပြီး နေခြည်အောက်မှာ ကျွေးမွေးစောင့်ရှောက်မယ်ဆိုရင်၊ ကလေးလေးကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပေး၊ အစားအသောက် ကောင်းကောင်းကျွေး၊ သက်သောင့်သက်သာရှိအောင် စီမံပေးမယ်ဆိုရင် တကယ်ကို ကောင်းလှတဲ့ လုပ်ရပ် ဖြစ်မှာပါ။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို စီမံလိုက်ပြီဆိုတာနဲ့ အဲဒီရက်၊ အဲဒီနာရီမှာ အွမ်းမလက်(စ်) မြို့တော်ရဲ့ ကြွယ်ဝမှု၊ အလှအပ၊ သာယာချမ်းမြေ့မှုတွေ အားလုံး ဆုတ်ယုတ်ပျောက်ကွက်သွားမှာပါ။ ပျက်စီးသွားမှာပါ။ အဲဒီအချက်တွေဟာ [အွမ်းမလက်(စ်) မြို့တော်အတွက်] ဥပဒေသတွေပါ။

အဲဒီ ဥပဒေသတွေကို ကျင့်ဝတ်ပိုင်းအရ လက်ခံထိုက်ပါသလား။ ဘန်သမ်ရဲ့ အသုံးချမှုအဓိကဝါဒနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ပထမအမျိုးအစားကန့်ကွက်ချက်ကတော့ အခြေခံ လူ့အခွင့်အရေးတွေကို အကြောင်းပြချက်ပေးတဲ့ ကန့်ကွက်ချက်ပါ။ အဲဒီဥပဒေသတွေဟာ ပျော်ရွှင်ခြင်း မြို့တော်တစ်ခုကို ဖန်တီးပေးနိုင်မယ် ဆိုရင်တောင် အဲဒါတွေကို လက်သင့်မခံနိုင်ဘူးလို့ ပထမအမျိုးအစား ကန့်ကွက်ချက်က ဆိုပါတယ်။ လူအများကြီးရဲ့ ပျော်ရွှင်မှုအတွက် ရည်ရွယ်ပြီးလုပ်တာဆိုရင်တောင်မှ အပြစ်ကင်းတဲ့ ကလေးတစ်ယောက်ရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးတွေကို ချိုးဖောက်တာဟာ မှားပါတယ်။

မိုက်ကယ်ဆန်းဒဲလ်

(ဂါဇာအရေး မြန်မာ့အမြင်တွေ)

 ဒါက ကမ္ဘာ့အရေးကို သုံးသပ်တာ မဟုတ်ဘူးနော်။ ကိုယ်တို့ နိုင်ငံက လူမျိုးဘာသာပေါင်းစုံရဲ့ စိတ်က ကမ္ဘာ့အရေးမှာ ဘယ်လိုထင်ဟပ်နေလဲဆိုတာကို သုံးသပ်ကြည့်တာ။

(ပါလက်စတိုင်း တော်လှန်ရေးကိုမဟုတ်ဘဲ) Hamas တွေကို ဆန့်ကျင်တဲ့နေရာမှာ အရပ်သားတွေကိုပါ ပစ်မှတ်ထား ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်မှုကို ဆန့်ကျင်ရမှာ။ နောက်တခုက ကမ္ဘာကြီးပေါ်မှာ ရှိနေပြီးသား သာမန်ပြည်သူချင်းရဲ့ အတူတကွတည်ရှိမှု (ဘယ်လိုအကြောင်းကြောင့်ပဲ အဲဒီဒေသကို ရောက်လာရောက်လာ) အဲလို အတူတကွတည်ရှိမှုကို လက်မခံခြင်းကို ဆန့်ကျင်ကြရမှာ။ (ဒီနေရာမှာ ဖိနှိပ်သူတွေနဲ့ အတူတကွ တည်ရှိမှုကိုတော့ လက်ခံစရာမလို။ လူတွေကို လူလိုတန်ဖိုးမထားဘဲ human animals လို့ ပြောပြီး အကုန်သိမ်းကြုံး ဖိနှိပ်၊ ဗုံးကြဲတဲ့ အာဏာရှင်မျိုးတွေ (ပြည်သူမပါဘူးနော်) နဲ့တော့ အတူတကွ တည်ရှိစရာမလိုဘူးပေါ့)။ ဒီတော့ ဆန့်ကျင်သင့်တာက ကလေးပါမချန် သတ်ဖြတ်မှု၊ လူလူချင်း အတူတကွ ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်း မနေချင်မှုတွေ။

မြန်မာက (လူမျိုးဘာသာပေါင်းစုံက လူတွေ) ဖြစ်နေကြတာက

(၁) အင်အားပိုကြီးတဲ့ အစ္စရေးကို သွားစတာကိုး၊ ခံပေါ့။ (အဲဒါဆိုရင် အစ္စရေးနေရာမှာ မင်းအောင်လှိုင်ကို အစားထိုးကြည့်) 

(၂) အစ္စရေးကို သွားထိရင်တော့ ဗုံးကြဲမှာပဲလေ။ (အဲဒါလည်း အစ္စရေးနေရာမှာ မင်းအောင်လှိုင်ကို အစားထိုးကြည့်။ ပြီးတော့ ဗုံးကြဲခံရလို့ သေသွားတဲ့ ကလေးတွေနေရာမှာ ကိုယ့်နိုင်ငံက ကလေးတွေနဲ့ အစားထိုးကြည့်)

(၃) ကိုယ့်ပြည်သူတွေ ဗုံးကြဲခံရမယ့်အရေး ထည့်မတွက်တာ။ (အဲဒါက မြန်မာမှာလည်း စစ်တို့၊ တော်လှန်ရေးတို့ ဖြစ်နေရင် ဗုံးကြဲတာတွေ၊ ရွာမီးရှို့တာတွေ ပိုလုပ်မှာပဲ။ အဲဒါဟာ စစ်ကောင်စီအပြစ်လား၊ တော်လှန်သူတွေရဲ့ အပြစ်လားဆိုတာ ပြန်သုံးသပ်)

(၄) အစ္စရေးရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေကို အားကျကြတယ်။ တကယ်က သူတို့ ပြည်သူတွေ ဘယ်တော့မှ ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်း မနေရ။ အန္တရာယ်တွေကြားမှာ။ စစ်သားဦးရေဆိုလည်း နိုင်ငံသားဦးရေ အချိုးအစားနဲ့ယှဉ်ရင် အရမ်းများတယ်။ စစ်နိုင်ငံကို သွားအားကျနေတာပဲ။ 

(၅) ပြီးတော့ မြန်မာက တချို့မွတ်စလင်တွေ၊ တချို့ခရစ်ယာန်တွေဟာ အကြောင်းအရာကို မကြည့်ဘဲ ဘက်တူတာနဲ့ ဟိုဘက်ကို စစ်သွားတိုက်မတတ် ပြောနေကြတာ။ ဒါတွေက တခြားအကြောင်းအရာတွေတုန်းက သူတို့ရပ်တည်ခဲ့ပုံတွေနဲ့ တိုက်ကြည့်ရင် ဘက်တူလို့ စစ်သွေးကြွမှန်းက သိသာတယ်။ ဗမာ မဘသတွေကတော့ ပိုဆိုး။ ဘက်တူတူ မတူတူ …. နှစ်ဘက်ချကြတဲ့ နေရာမှာ …. တဘက်ဘက်က မွတ်စလင်ဖြစ်နေရင် ဆန့်ကျင်ဘက်ကနေ သတ်ဖြတ်ဖို့ အားပေးပြီးသားပဲ။ 

(၆) ဟိုလို ဘက်တူလို့ သွားတိုက်မတတ် စစ်သွေးကြွနေတဲ့ ဒီက မွတ်စလင်တချို့တွေကို ဝေဖန်တာက တစ်ပိုင်းပေါ့နော်။ မြန်မာ့အရေးကလွဲရင် တခြားကမ္ဘာ့အရေးတွေကို စိတ်ဝင်စားရင် ရေးရင်…. အဲဒါတွေပဲ ဘယ်လိုအချိန်မှာဖြစ်ဖြစ် ရေးခွင့်မရှိသလို ပြောကြတယ်။ (မြန်မာမှာ ဝမ်းနည်းစရာ တအားဖြစ်တဲ့ ရက်တွေမျိုးမှာ) ကိုယ့်နိုင်ငံအရေးကို ပိုရေးစေချင်တာမျိုးကိုတော့ နားလည်ပါတယ်) ဒါပေမယ့် ကိုယ်နိုင်ငံရဲ့အရေးကို ကျော်ပြီး ကမ္ဘာ့အရေး ဘယ်တော့မှ မရေးသင့်သလို ပြောကြတာလည်းရှိတယ်။  (ဝင်စစ်သွေးကြွတာမျိုးမဟုတ်ဘဲ) ဝင်ရေးရင်ပဲ မဆိုင်တာ ဝင်ပါသလိုလို။ တော်လှန်ရေး လုပ်နေတဲ့ မြန်မာတွေရော တခြားနိုင်ငံတွေမှာ ပြေးနေရတာပဲ မဟုတ်လား။ တခြားနိုင်ငံတွေရဲ့ ခွင့်ပြုမှုနဲ့ ထောက်ပို့ လုပ်နေရတာ မဟုတ်ဘူးလား။ မြန်မာ့အရေးကို ကမ္ဘာကစိတ်ဝင်စားအောင် ဆိုပြီး နည်းမျိုးစုံနဲ့ ပွဲတွေ၊ campaign တွေ လုပ်နေကြ၊ အကူအညီတောင်း၊ နိုင်ငံတကာနဲ့ ချိတ်ဆက်လုပ်ဆောင်နေကြတာ မဟုတ်ဘူးလား)။ ၂၀၂၁ တုန်းက ဗုံးတွေကြားကနေ ဆီးရီးယားကလား၊ ပါလက်စတိုင်းကလား ကလေးလေးတေစ်ယောက် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ဆုတောင်းပေးတဲ့ ဓာတ်ပုံတွေ့တော့ရော ဝမ်းသာနေကြတာ မဟုတ်ဘူးလား။ ကိုယ့်ထက် စစ်ဒဏ်ပိုပြင်းတဲ့ သူတို့လောက်တောင် အမြင်မကျယ်တော့ဘူးလား) စစ်သွေးကြွတာ မဟုတ်ဘဲ အတွေးအမြင်ဖလှယ်မှု သဘော၊ အတွေးအမြင် တိုးတက်ရေး သဘောနဲ့ သုံးသပ်ကြခြင်းကရော အတွေးအခေါ် မပိန်းရေးအတွက် မဟုတ်ဘူးလား။ 

အမြင်ကျယ် မလာကြဘူးဆိုရင်တော့ လူမျိုးပေါင်းစုံရှိတဲ့ ဒေသကြီးမှာ (နိုင်ငံလို့ မပြောဘူးနော်။ အင်အားကြီးတဲ့ ဗမာတွေဘက်က အကြောကြီးနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုပြီးဘက်လိုက်ပြောသလို ဖြစ်မှာစိုးလို့။ အမြင်မကျယ်လာကြရင်တော့၊ တော်လှန်ရေးမှာ ဘယ်သူတွေဘယ်လောက်ပေးဆပ်ပေးဆပ်၊ ဘယ်လောက်သေခဲ့သေခဲ့၊ သေကြတာတွေ ဒုက္ခရောက်ကြတာတွေပဲ အဖတ်တင်ပြီး၊ လူမျိုးပေါင်းစုံ ဘာသာပေါင်းစုံ ရှိတဲ့ဒေသကြီးမှာ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေးတွေနဲ့ပဲ ဒစ်လည်နေနိုင်တယ်။ အတွေးအမြင်တွေ ကျယ်ပြန့်မလာဘူးလို့တော့ တရားသေ ပြောလို့မရပါဘူး။ ကျယ်ပြန့်လာနိုင်ပါတယ်။ အဲလိုဖြစ်အောင် မြန်မာ့အရေး၊ ကမ္ဘာ့အရေးတွေကို တွေးခေါ် သုံးသပ်တာမျိုးတွေတော့ လုပ်နေကြရမှာပါ။ မြန်မာ့အရေးက သုံးသပ်ရင် ထိလွယ်ရှလွယ်နဲ့ ခံစားချက်တွေ ပိုပါလာတာမို့ ကမ္ဘာ့အရေးနဲ့ သွယ်ဝိုက် သုံးသပ်ပြန်ရင်လည်း အမေကျော် ဒွေးတော်လွမ်းတယ် ဖြစ်ဦးမယ်။

ဂါဇာလို ပြဿနာတွေ ဖြေရှင်းဖို့ တစ်သားတည်း ကမ္ဘာ

 ( ဂါဇာလို ပြဿနာတွေ ဖြေရှင်းဖို့ တစ်သားတည်း ကမ္ဘာ )

ဂါဇာအရေး ဘယ်ဘက်က ရပ်တည်မလဲလို့ သူငယ်ချင်းတချို့ မေးကြတယ်။

ယေဘုယျပြောရင်တော့ နှစ်ဘက်လုံးက မှားတယ်လို့ ထင်တယ်။ Hamas တွေ မှားတယ်ဆိုတာက အရပ်သားတွေကို ဓားစာခံအဖြစ် ဖမ်းလို့။ အရပ်သားတွေသေမယ့် တိုက်ခိုက်မှု လုပ်လို့။ သူတို့ တော်လှန်ရေးကို မှားတယ်လို့ မဆိုလိုဘူး။ 

အစ္စရေးကတော့ မင်းအောင်လှိုင်တို့လိုပဲ အရင်ကတည်းက အရပ်သားတွေကို ဗုံးကြဲခဲ့၊ ရက်စက်ခဲ့တာမို့။

ဒါပေမယ့် NUG က ခေါင်းဆောင်တွေကတော့ သူများတွေ တော်လှန်ရေးကို စစ်သွေးကြွလို့ မပြောသင့်၊ မသုံးသင့်ဘူး။ မြန်မာ့တော်လှန်ရေးမှာလည်း အရပ်သားတွေကို target ထားနေကြတာကိုး။ ဒါပေမယ့် မြန်မာကတော့ အဖြူအမည်း နည်းနည်းပိုသည်းကွဲတယ် (လို့ထင်တယ်)။ သတင်းပေးအဖြစ် သေချာမှ လုပ်ကြတာလို့ ယူဆရတာကိုး။ Ethics တွေနဲ့ နည်းနည်းဖြစ်ဖြစ် ပိုညီတယ်ပေါ့ဗျာ။ အဲဒီမှာ ဟားမတ်စ်တွေကလည်း သူတို့က တိုက်ခိုက်သူတွေဟာ ကျူးကျော်တဲ့အစိုးရကို ထောက်ခံသူတွေပါလို့တော့ ဆင်ခြေပေးလို့ ရချင်ရမှာပေါ့။ 

ပါလက်စတိုင်း ကိစ္စကို အယ်လ်ခိုင်းဒါးတို့၊ IS တို့နဲ့ ရောကြိတ်လို့ မရဘူး (ထင်တယ်)။ IS တွေလည်း မွတ်စလင် Hamas တွေလည်း မွတ်စလင်ပါဆိုပြီး ရောကြိတ်ချင်လို့ မရဘူး (လို့ထင်တယ်)။ ဒါပေမယ့် အရပ်သားတွေကို အကြီးအကျယ် target ထားတာတော့ Hamas အမှားပေါ့။ 

စစ်သွေးကြွ ခေါ်ခံရခြင်း မခေါ်ခံရခြင်း၊ အကြမ်းဖက်တံဆိပ် ကပ်ခံရခြင်း မခံရခြင်း ကတော့ ပါဝါတွေ၊ အနေအထားတွေ၊ မဟာမိတ်ဖွဲ့နိုင်မှုတွေ အပါအဝင် ရှုပ်ရှုပ်ထွေးထွေး အနေအထားတွေပေါ်မှာ မူတည်တယ်။ IS ဆိုရင်တော့ စစ်သွေးကြွမှန်း ထင်ရှားတယ်။ တချို့ကိစ္စတွေကျ မထင်ရှားဘူး။ ဘာလို့လည်းဆိုတော့ ကမ္ဘာကြီးက demarcation line ကို အထူကြီးဆွဲထားတယ်။ အဲဒါမှ လိုသလို လုပ်လို့ ပိုကောင်းမှာကိုး။ အစ္စရေးဆို အရပ်သားတွေကို အမြဲလို ဗုံးကြဲပေမယ့် အကြမ်းဖက်စာရင်းထဲ မပါဘူး။ အကြမ်းဖက်ပေမယ့် အကြမ်းဖက်စာရင်းထဲ မပါတဲ့ တခြားနိုင်ငံတွေလည်း အများကြီးပဲ။ တကယ်ကတော့ အဲဒီလို ကိစ္စတွေမှာ  demarcation line ဆိုတာတောင် မရှိပါဘူး။ ဒါတွေက လူတွေ လိုသလို သတ်မှတ်နေကြတဲ့ အရာတွေလို ဖြစ်နေပြီ။ ဒါပေမယ့် လူတိုင်းက သတ်မှတ်ချင်တိုင်း သတ်မှတ်ခွင့်တော့ မရကြဘူး။ ပါဝါရှိမှ ဘောင်ဝင်တာ။ Hamas တွေကျတော့ တံဆိပ်ကပ်ခံရတယ်။ စစ်သွေးကြွလို့ သုံးနှုန်းခံရတယ်။ မြန်မာက ကျောင်းသားတပ်မတော် (ABSDF) ကိုတောင် အမေရိကန်က အရင်တုန်းက အကြမ်းဖက်စာရင်း သွင်းလိုက်သေးတယ်။ ၂၀၁၀ ဒီဇင်ဘာလောက် ကျမှ ပြန်ပယ်ဖျက်တာ။ 

ပြောလိုရင်းကို ပြန်ကောက်ရရင်…. အရပ်သားတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုအရဆိုရင် အစ္စရေးရော Hamas ရော နှစ်ဘက်လုံး မှားတယ်လို့ ပြောတာ။ ပုါဝါနဲ့ ဖိနှိပ်မှုအရ ကြည့်ရင် လူတန်းစားအရကြည့်ရင်တော့ ပါလက်စတိုင်းတွေဘက်က ရပ်ရမှာပေါ့။

ခုကတော့ ရုရှားရဲ့ ကျူးကျော်မှုကို တွန်းလှန်နေတဲ့ Zelenskyy တောင် ကျူးကျော်ခဲ့တဲ့ အစ္စရေးကိုကျ အားတက်သရော ထောက်ခံနေတော့ သူ့ကို hypocrite လို့ တွစ်တာမှာ (X မှာ) အကြီးအကျယ် ဝေဖန်နေကြတာပေါ့။ ဒါကလည်း သူ့ကို ဝေဖန်သူတွေမှာ ခိုင်လုံတဲ့ လောဂျစ်တွေ ရှိတယ်လေ။ 

ပြီးတော့ ဇီယွန်ဝါဒီတွေက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀ ကျော်က ကျမ်းထဲက ပါတဲ့စာတွေကို သုံးပြီး သူတို့နယ်မြေလို့ အတင်းလုပ်ထားတာလည်းရှိတယ်။ အဲဒီလို ဘာသာရေးကျမ်းတို့ ဘာတို့က ဘယ်လောက်မှန်မှာလဲ။ ကျမ်းထဲကဟာ မှန်တယ်ထားဦး၊ နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀ ကျော် ကြာပြီးမှ မလိုလားတဲ့ ဒေသမှာ အဆင်မပြေနိုင်မှန်း သိသိနဲ့ နိုင်ငံကို ထူထောင်တာက ဟုတ်မှ မဟုတ်တာ။ (ဒါက ကမ္ဘာကြီးရဲ့ လက်ရှိ စံနှုန်းတွေအရ သုံးသပ်တာနော်)။ ဒီကမ္ဘာကြိးရဲ့ ခွဲခြားခွဲခြား လက်ရှိစနစ်အရဆိုရင် ဥပမာ— (ဥပမာနော်၊ အချက်အလက်မဟုတ်) မြန်မာတွေရဲ့ ဇစ်မြစ်က လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ၂၀၀၀ က တရုတ်မှာ ရှိခဲ့လို့ ဆိုပြီး အဲဒီမှာ နိုင်ငံသွားထူထောင်လို့တော့ ရမှာမဟုတ်ဘူး။ 

လူအများကြီး သွားနေလို့တော့ ရသင့်တာပေါ့။ နိုင်ငံအဖြစ် ထူထောင်လို့ မရမှာကို ပြောတာ။ အဲဒီတော့ ပါလက်စတိုင်းတွေက သူတို့မြေပေါ်မှာတင် သူတို့ နိုင်ငံမဲ့တွေ ဖြစ်နေကြတော့ တော်လှန်တိုက်ပွဲဝင်ခွင့် ရှိတယ်ပေါ့။ ဒါပေမယ့် ပါလက်စတိုင်းတော်လှန်ရေးဟာ ဂျူးဆန့်ကျင်ရေးတို့ ဂျူးမုန်းတီးရေးတို့တော့ မဖြစ်သင့်ဘူး။ ဂျူးတိုင်းကလည်း ဇီယွန်ဝါဒီတွေ မဟုတ်ဘူး။ 

ပြီးတော့ လွန်ခဲ့တဲ့ သုံးရက်လောက်အတွင်းမှာ ညီနှစ်ယောက်နဲ့ ပြောဖြစ်တာက …. အင်္ဂလိပ်တွေရဲ့ ပယောဂလည်း ပါတယ်. (လို့ထင်တယ်)။ ဥရောပမှာ လုပ်မပေးဘဲ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာမှ ရွေးပြီး တမင်မီးမွှေးလိုက်သလိုပဲ။ အဲဒီကာလက ဂျူးတွေရောက်နေပြီးသား နေရာတွေ ဥရောပ နိုင်ငံတွေမှာပဲ လူ့အခွင့်အရေး အပြည့်အဝနဲ့ ပေးပြီး ပြဿနာတက်မယ့်လမ်းကို ရှောင်ခဲ့ရင်ရော။ အခုတော့ အစ္စရေးက တခြားနယ်မြေတွေကို တဖြည်းဖြည်းသိမ်းပိုက်တယ်။ သူ့ကို ဝိုင်းတိုက်ကြတော့လည်း အကြောင်းပြလို့တော့ ပိုကောင်းသွားတာပေါ့။ အရပ်သားတွေကိုလည်း အများကြီးသတ်တယ်။ Hamas တွေက အရပ်သားတွေကို human shield အဖြစ် အသုံးချတာလည်း ပါမှာပေါ့။ ပိုပျော့ပြောင်းတဲ့ ပါလက်စတိုင်းအဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ Fatah အဖွဲ့က Hamas တွေ human shield သုံးတဲ့ ကိစ္စကို ဝေဖန်ဖူးတယ်။ ပါလက်စတိုင်းတွေပဲ human shield သုံးတာလားဆိုတော့ မဟုတ်။ အစ္စရေးဘက်ကလည်း သုံးတဲ့အကြောင်း report တွေ နည်းနည်းပါးပါး ဖတ်ဖူးတယ်။

ထားပါတော့။ Ethics တွေဟာ လူက တကူးတကလုပ်ထားရတဲ့ အမှန်တရားတွေ။ လူလုပ်အမှန်တရားတွေ။ ပကတိ အမှန်တရားမဟုတ်ဘူး။ စည်းမျဥ◌်းစည်းကမ်းတွေရှိပေမယ့် တကယ့်တိုက်ပွဲတွေမှာကျ ကိုယ်အနိုင်ရရေးအတွက် ကြုံသလို ညစ်ကြတာပါပဲ။ စစ်ပွဲမပြောနဲ့ ဘောလုံးပွဲလို အရာမှာတောင် ဘယ်နိုင်ငံသားဖြစ်ဖြစ် အနိုင်ရရေးအတွက် ကြုံသလို ညစ်ကြ၊ ဟန်ဆောင်ကြသေးတာ။ ဒါကြောင့် အချစ်နဲ့ စစ်မှာ မတရားဘူးဆိုတာ မရှိဘူးဆိုတဲ့ စကား ပေါ်လာတယ်။ ဒါပေမယ့် ပကတိအမှန်တရားမဟုတ်တောင် လူလုပ်အမှန်တရား ethics တွေအကြောင်းက ဆွေးနွေးဖို့ သင့်တယ်။  တိတိကျကျကြီး မသတ်မှတ်နိုင်တောင် စံနှုန်းလေးတွေတော့ ရှိဖို့ လိုတာပေါ့။ နို့မို့ဆိုရင် ဟစ်တလာလိုလူတွေ၊ မင်းအောင်လှိုင်လို လူတွေ အများကြီး ပေါ်လာမှာပေါ့။ စံနှုန်းတွေကို လိုက်နာကြခြင်း မလိုက်နာကြခြင်းကတော့ တကဏ္ဍပေါ့လေ။ 

မြန်မာမှာလည်း အရပ်သား ဒလန်တွေကို သတ်ကြတယ်။ Ethics နဲ့ မညီဘူးပေါ့။ ဒါပေမယ့် ဘေးကလွတ်ရာကျွတ်ရာက လူတွေက တိုက်ပွဲတွင်းက လူတွေကို စာအုပ်ကြီးနဲ့ချည်း ကိုင်ပေါက်လို့လည်း မရပြန်ဘူး။ နှစ်ဘက်ရန်ဖြစ်နေချိန်မှာ ကိုယ့်လူတွေကိုချည်း သွားပြီးချုပ်ရင် ကိုယ့်လူတွေရှုံးမှာလေ။ တစ်ဘက်မှာ ethics ဆိုတဲ့အရာကလည်း တကယ့် သဘာဝအမှန်တရား မဟုတ်ဘဲ လူလုပ်အမှန်တရားဆိုပြီး လုံးဝ ထည့်မစဉ်းစားလို့လည်း မရပြန်ဘူး။ ဒီလိုအရာတွေမှာ အရာရာတိုင်းအတွက်မှန်မယ့် Theory of Everything မရှိဘူး။ ပုံသေနည်း မရှိဘူးပေါ့ဗျာ။ ပုံသေနည်းမရှိပေမယ့် အထိန်းအကွပ်မရှိ ထင်ရာတော့ စွတ်လုပ်ဖို့လည်း မသင့်တဲ့အရာတွေ။ 

ဂါဇာကိစ္စ ပြန်ကောက်ရရင် ပါလက်စတိုင်းက သူတို့မြေမှာ stateless ဖြစ်နေတာတော့ မဟုတ်သေးဘူးပေါ့။ တခုခု လွဲနေပြီ။ ဒါကလည်း လက်ရှိရောက်နေတဲ့ ကမ္ဘာ့စံနှုန်းအရပဲ ပြောတာ။

ဖြစ်သင့်တဲ့အရာ၊ ကိုယ့်အမြင်ဆိုရင်တော့ လူသားတွေဟာ သူ့ နိုင်ငံမြေ၊ ကိုယ့်နိုင်ငံမြေ ဆိုတဲ့ အစွဲတွေကို ကျော်လွန်ပြီး တကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ တသားတည်းဖြစ်သင့်ပါပြီ။ Oneness ဖြစ်သင့်ပါပြီ။ ပါလက်စတိုင်းမြေလို့ အစဉ်အလာအရ ယူဆရမယ်ဆိုရင်တောင် အဲဒီမြေမှာ ဂျူးတွေလည်း အခြေချခွင့်ရှိရမယ်။ မူရင်းရှိပြီးသားသူတွေကို စနစ်တကျ ဖိနှိပ်မှုမပါတဲ့ အခြေချမှုမျိုးတော့ ဖြစ်ရမယ်။ (လူတဦးချင်းစီ ဖိနှိပ်မှုတွေကတော့ မရှိသင့်ပေမယ့် ဖြေရှင်းရ ခက်မှာမို့ ရှိနေဦးမှာပဲ။ လူတစ်စုနဲ့ တစ်စု ဖိနှိပ်မှုတွေ မရှိအောင် အရင်လုပ်ဖို့ကို ပြောတာ)။ အဲဒီဒေသတွေမျာ နဂိုရှိပြီးသားသူတွေကလည်း အသစ်ရောက်လာသူတွေအပေါ် ဖိနှိပ်မှု မရှိစေရ။ ဒါပေမယ့် ကမ္ဘာကြီးရဲ့ collective consciousness ကတော့ အဲဒီအအဆင့်အထိ မရောက်သေးဘူး။ 

ဂျွန်လင်နွန်ရဲ့ သီချင်းထဲကလိုဆိုရင်တော့

“Imagine there's no countries

It isn't hard to do

Nothing to kill or die for

And no religion, too” ပေါ့။ အကြမ်းဖျင်း အဓိပ္ပါယ်ကတော့ “တိုင်းပြည်တွေ နိုင်ငံတွေ ဆိုတာ မရှိဘူး (ကမ္ဘာကြီးဟာ နိုင်ငံတွေအများကြီးအဖြစ် အုပ်စုကွဲမနေဘူး) လို့ စိတ်ကူးကြည့်ပါ။ အဲဒါကို လုပ်ဖို့ မခက်ပါဘူး။ (အဲဒါဆိုရင် နိုင်ငံအတွက်ဆိုပြီး) သတ်ရတာတွေ သေရတာတွေလည်း မရှိတော့ဘူးပေါ့။ အဲလိုပဲ ဘာသာတရားဆိုတာတွေလည်း မရှိဘူးလို့ စိတ်ကူးကြည့်စမ်းပါ” ဆိုတဲ့သဘော။ 

သူ့မြေ ကိုယ့်မြေ အငြင်းပွားနေပြီး အဲဒီသဘောတရားကို အခြေခံပြီး အဆုံးအဖြတ်ပေးခြင်းမျိုးကတော့ ပြဿနာကို အပေါ်ယံ ဖြေရှင်းမှုပဲ။ ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုလားရင်တော့ ကမ္ဘာ့လူသားတွေဟာ တဆင့်တက်ဖို့ လိုပါပြီ။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ မွေးလာတဲ့လူသားဟာ ဘယ်အရပ် ဘယ်ဒေသက မြေပေါ်မှာမဆို ခြေချခွင့်ရှိသင့်တယ်လေ။ ဒါဟာ တစ်ဦးတစ်ယောက်တည်း၊ တစ်နိုင်ငံတည်း ချွန်ထွက်လုပ်လို့ရမယ့် အရာမျိုးတော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့။ ဒါပေမယ့် ဝေးသေးတဲ့ အနာဂတ် တချိန်ချိန်မှာ လုပ်နိုင်လာကြမယ်ဆိုရင် ကမ္ဘာကြီးမှာ စစ်စရိတ်တွေ အကြိးအကျယ် သက်သာသွားမယ်။ တခြား အကျိုးရှိမယ့် နေရာတွေမှာ သုံးလာနိုင်မယ်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေ ပိုကောင်းလာမယ်။ တခြား ကောင်းကျိုးတွေလည်း အများကြီး နေမှာပါ။ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေလည်း ရှိတော့ ရှိနိုင်တယ်။ ဥပမာ စစ်စရိတ်တွေ သုံးစရာမလိုတော့လို့ လူတွေ စားဝတ်နေရေး အကုန်အဆင်ပြေလာကြတာ ကောင်းပေမယ့် အဆင်ပြေပြီး လူဦးရေတွေ အဆမတန်ပွားလာတာမျိုး မဖြစ်ဖို့တော့ လိုမှာပေါ့။ 

ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ကမ္ဘာကြီး oneness အဆင့်ကို မရောက်သေးသရွေ့ကတော့ ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်မှုဟာ သိပ်အရာထင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ 

ကျွန်တော်က အရှေ့အလယ်ပိုင်း ရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူ မဟုတ်လို့ အချက်အလက် မှားတာပါရင်လည်း ပြောပါ။ တကယ်ရေးချင်တာကတော့ အချက်အလက်ဆိုတာတွေထက် အတွေးအမြင်ကို ဦးစားပေးပြီး ရေးချင်တာပါ။ 

(အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃)

ကောင်းကင်ကို

စက်တင်ဘာ

 ( စက်တင်ဘာ )

ငါသာ တန်ခိုးရှင်ဖြစ်ရင် စက်တင်ဘာကို ပြန်အသက်သွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး လ တစ်စင်း ဖန်ဆင်းမယ်။

အဲဒီလမင်းဟာ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ အမှောင်မိုက်ဆုံးဒေသတွေမှာ ခရီးလှည့်ပြီး သာရမယ်။ (ကောင်းကင်ကို) - 2007, September ***** ( September)

If I were a deity divine I'd breathe life into September's line, To mold it into a Moon of Peace.

The Moon must travel To the darkest parts of the world. (translated and re-composed in English by Kaung Kin Ko)

၂၀၀၇ စက်တင်ဘာ (ရွှေဝါရောင်တော်လှန်ရေး ကာလ) တုန်းက ရေးထားတဲ့ ကဗျာထဲက ဟာကို ဒီနေ့ အင်္ဂလိပ်လိုပါ ဘာသာပြန်ပြီး ပြန်တင်တာပါ။

တော်လှန်ရေး တောက် (တော်လှန်ရေး တာအို)

အာဏာရှင်တွေကို အတိုက်အခံတွေက တော်လှန်ကြတယ်။ အဲဒီအတိုက်အခံတွေထဲမှာ အာဏာရှင် စရိုက်တွေနဲ့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားရှာသူတွေ ရှိလာရော။ (အနည်းစုပါ၊ အကုန်မဟုတ်)

အဲဒါနဲ့ အဲဒီ အတိုက်အခံတွေကို ထောက်ပြမယ့် third party ဆိုတာတွေ ပေါ်လာတယ်။ အတိုက်အခံထဲက အတိုက်အခံတွေပါ။ ဘယ်ဘက်ကမှ လက်မခံလို သတ္တိပိုကောင်းကြရတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီထဲမှာလည်း ကိုယ်ကျိုးစီးပွားအတွက် third party ဖြစ်သူတွေ၊ နေရာမရလို့ third party ယောင် ဆောင်လာသူတွေ ပါလာရော။ (အနည်းစုပါ၊ အကုန်မဟုတ်)။ ဥပမာ စစ်ကောင်စီ အဖွဲ့ဝင်တောင် ဖြစ်သွားခဲ့သေးတဲ့ ဦးသိန်းညွန့်ရဲ့သား၊ ခိုင်မင်းတို့ပေါ့။ စေတနာနဲ့ လူမုန်းခံ ထောက်ပြသူတွေစေ၊ မတရားတာကို မကြိုက်လို့ လူမုန်းခံ ထောက်ပြသူတွေကို ..... အဲလို ခိုင်မင်းတို့လို သူ့အဖေ နေရာမရလို့ third party ယောင်ဆောင်လာသူတွေက ဇွတ် ဝင်ရောလာရော။ တချို့ကလည်း ရိုးတော့ စေတနာမှန်ထင်ပြီး လက်ခံကြတာပေါ့။ အဲလိုနဲ့ fourth party ထောင်ရမလိုတောင် ဖြစ်လာတယ်။ ဟဲဟဲ

ဒီလိုနဲ့ မြန်မာ့ နိုင်ငံရေးမှာ freedom of expression ကို အသုံးချရမှာတောင် ခပ်လန့်လန့် ဖြစ်လာကြတယ်။ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ ပြောသင့်တာတွေ့ရင်တောင် ဝင်ပြောရမှာကို စိတ်အားမထက်သန်ဘဲ ဖြစ်လာကြတယ်။

ကဗျာဆရာ မောင်ဖီလာ ရေးဖူးတဲ့ သဘောတစ်ခု သတိရတယ်။ စာသားအတိအကျတော့ မမှတ်မိဘူး။ ဘာမှမရေးခြင်းအားဖြင့် အရည်အချင်းကို ထိန်းသိမ်းထားတယ် ဆိုလားပဲ။

လောက်ဇူ ရဲ့ Taoism ကလည်းပြောတယ်။ Flow လေးကို ဝင်မနှောင့်နဲ့တဲ့။ သူ့သဘောသူဆောင်နေတဲ့ အရာလေးတွေကို ဝင်မနှောင့်ခြင်းဟာ တချို့အခြေအနေတွေမှာ အလုပ်ဖြစ်တယ်။ (ထိုင်နေလို့တော့ မရဘူးပေါ့လေ၊ flow အတိုင်းတော့ လိုက်ရတယ်)

တကယ်စစ်မှန်တဲ့ တော်လှန်ရေးဆိုတာလည်း လူတစ်ဦးတစ်ယောက်တည်းကြောင့် မဟုတ်ဘဲ သူ့သဘောသူဆောင်နေတာ။ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီထက် တော်လှန်ရေးက ပိုကြီးတယ်။ အောင်မြင်စေချင်ရင် flow အတိုင်းတော့ လိုက်ရတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် တော်လှန်ရေးထက် လူတစ်ယောက်ချင်းက ပိုကြီးသယောင်နဲ့ ဝင်နှောင့်လို့တော့ အလုပ်ဖြစ်မှာ မဟုတ်ဘူး။ ဒီလိုဆိုတော့ မဝေဖန်ရဘူးလား။ ဝေဖန်ရမှာပေါ့။ ဝေဖန်ခြင်းကိုက တော်လှန်ရေးပဲ။ ဒါပေမယ့် ဥပမာ ထပ်ပေးရရင် တော်လှန်ရေး အကျိုး၊ တော်လှန်ရေး flow မဟုတ်ဘဲ ..... ခိုင်မင်းတို့လို ကိုယ်ကျိုး flow အတွက် ဝင်ပါတာ၊ ဝင်လုပ်တာကျ အနှောင့်အယှက်ပဲ ဖြစ်စေတယ်။ အဲလိုမျိုးဆိုရင်တော့ အဲဒါမျိုး လုပ်မယ့်အစား ငြိမ်ငြိမ်လေး နေတာကတောင် ပိုကောင်းသေးတယ်။

လက်ရှိကာလ ဘယ်သူ့ကိုမှ ဦးတည်ရေးခြင်း မဟုတ်။ ပွဲရှာခြင်း မဟုတ်။ ခိုင်မင်းအကြောင်း တွေးမိလို့။

All reactions:

3Mg Yay Chan, Banyar Chan Mon and 1 other

[ ခေါင်းထဲက အသံတွေ - အပိုင်း (၁) ]

 အသံတစ်ခုက ပြောတယ်။ ဟိုကောင် မင်းကို ဆဲနေပြီ။ 

တကယ်တော့ ဆဲလိုက်တဲ့သူရဲ့ အသံမှာ ဘာအဓိပ္ပါယ်မှ မရှိ။ အားလုံး သဘောတူ ပညတ်ထားတဲ့ လူလုပ် အဓိပ္ပါယ်တွေပဲ ရှိတယ်။ အဲဒီ ယေဘုယျသဘောတူညီထားတဲ့ လူလုပ် ပညတ်တွေက ကျွန်တော်တို့ကို ကျွန်ပြုထားတယ်။ မင်းကို ခွေးလို့ ပြောရင် မင်း နှလုံးခုန်သံတွေ မြန်လာရမယ်၊ မျက်နှာနီရဲ၊ အသံပြောင်းပြီး ဒေါသထွက်လာရမယ် စသည်ဖြင့်ပေါ့။ ကိုယ်ခန္ဓာမှာ ဘာတွေ ဖြစ်လာလဲ အသေးစိတ်တော့ ကျွန်တော် မသိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် လူလုပ် ပညတ်စကားတစ်ခွန်း ပြောလိုက်တာနဲ့ ကြားရသူ (အများစုဟာ) ဟို လူလုပ်ပညတ်  စကားရဲ့ အမိန့်ကို သွယ်ဝိုက် နာခံရသလို ဖြစ်သွားတယ်။ ကျွန်ပြုခံရသလို ဖြစ်သွားတယ်။

ဒီနည်းနဲ့ ခွေးလို့ ပြောခံရရင် နာ၊ ငါ…မသားလို့ ပြောခံရရင်နာ၊ သောက်ပေါ လို့ ပြောခံရရင်နာကြရရော။ ခွေးလို့ ပြောလိုက်တဲ့သူက ကိုယ့်ကို နာစမ်းကွာ၊ လောင်စမ်းကွာလို့ သွယ်ဝိုက် အမိန့်ပေးလိုက်တာနဲ့ အတူတူပဲ။ တကယ်လို့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ မရှိတဲ့ ဂြိုဟ်သားစကားတခုခုနဲ့ (ကမ္ဘာပေါ်က ဘယ်သူမှ နားမလည်တဲ့ ဘာသာစကား တခုခုနဲ့ လာဆဲတယ်ဆိုပါတော့။ လေသံတွေ၊ အမူအရာတွေမှာလည်း အီမိုးရှင်း မဲ့နေတယ်ဆိုပါတော့)။ ဒါဆို ဆဲခံရလည်း အားလုံး သဘောတူ ပညတ်ထားတာ မရှိတော့ ဘယ်သူမှ နာမှာ မဟုတ်ဘူး။ အဲဒီဖြစ်စဉ်မှာဆို ဘာဖြစ်သွားသလဲဆိုတော့ ဆဲသူက သူဖြစ်စေချင်တဲ့ သွယ်ဝိုက်အမိန့်ကို …. နားထောင်သူဆီ ပို့ပေးမယ့် ယာဥ◌် မရှိတော့တာနဲ့ တူတယ်။ ဒီတော့ အဲဒီ သွယ်ဝိုက်အမိန့် (လောင်စမ်းကွာ ဆိုတဲ့ အမိန့်နဲ့ စေတနာ)က တဘက်လူဆီ မရောက်တော့ဘူး အဆက်ပြတ်သွားတယ်။ စကားလုံးတွေအပေါ် ကျွန်တော်တို့ ခံစားကြတယ်၊ နာကြတယ်၊ တုံပြန်ကြတယ် ဆိုတာက လူလုပ်ပညတ်တွေအပေါ် ဒီလိုပြောရင် ဒီလိုနာ ဆိုပြီး ငယ်ငယ်ကတည်းက ရိုက်သွင်းခံထားရခြင်းနဲ့ survival instinct ပေါင်းပြီး ဖြစ်လာတာ ထင်ပါတယ်။ အမူအရာတွေနဲ့ တခြားအရာတွေအပေါ် တုံ့ပြန်မှုကတော့ survival instinct အရ ဖြစ်မယ်။ 

ဒီတော့ စကားလုံးတွေအတိုင်း လိုက်ခံစားကြရတဲ့ ကျွန်တော်တို့ဟာ လူလုပ်ပညတ်တွေရဲ့ ကျွန်ပြုခံရတာနဲ့ တူတယ်။ အဲလိုလူလုပ်ပညတ် တွေရဲ့ ကျေးကျွန်မဖြစ်ချင်ရင် စကားလုံးတွေကို လိုက်မခံစားနဲ့။ နောက်ဆုံး ပြောရရင် ကိုယ့်ခေါင်းထဲ ပေါ်လာတဲ့ စကားလုံးတွေကိုတောင် လိုက်မခံစားနဲ့။ ကိုယ့်ခေါင်းထဲက အသံက ၊ ကိုယ့်ခေါင်းထဲက လူလုပ်ပညတ်က ဟေ့ကောင် …. အပြစ်ခံစားစမ်းဆိုပြီး သွယ်ဝိုက် အမိန့်ပေးချင်ပေးနေမယ်။ ဟေ့ကောင် မင်းသောက်သုံးမကျဘူး၊ စိတ်ဓာတ်ကျစမ်းလို့ အမိန့်ပေးချင် ပေးနေမယ်။ လိုက်မခံစားနဲ့။

သူများပြောတဲ့ အသံဖြစ်စေ (သူများရဲ့ သွယ်ဝိုက်အမိန့် ဖြစ်စေ)၊ ကိုယ့်ခေါင်းထဲက အသံဖြစ်စေ (ကိုယ့်ခေါင်းထဲက သွယ်ဝိုက် အမိန့်ဖြစ်စေ) ….. ဗုဒ္ဓဘာသာ စကားလုံးနဲ့ ဆိုရရင် သူ့သဘောသူဆောင်နေတာ။ မိုးလေး မိနစ်ပိုင်း ရွာသလို၊ စကားလုံးမိုးလေး သူများပါးစပ်ဖျားမှာ ဖြစ်စေ၊ ကိုယ့်ခေါင်းထဲမှာ ဖြစ်စေ မိနစ်ပိုင်းလောက် မိုးရွာနေတာ။ အချိန်တန်ရင် တိတ်သွားလိမ့်မယ်။ 

ဒါပေမယ့် မျက်ကွယ်ပြုလို့ မရတာက တစ်ခုရှိတယ်။ လူတွေမှာ သက်ရှိတွေမှာ အဲလို response တွေ ပေါ်လာတာက evolution ဖြစ်စဉ် အရ။ အဲလိုမှ မဟုတ်ရင် အသက်ရှင်သန်ဖို့တော့ မဖြစ်နိုင်ဘူး။ ဒီတော့ သဘာဝ အရကို အခြေအနေအလိုက် တုံပြန်မှုတွေ (အခြေအနေ ဆိုတာမှာ သူများပြောတဲ့ စကား၊ သူများ အမူအရာ၊ ရန်ပြုမယ့် တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ အသံ၊ အမူအရာ) စတာတွေ ပါတော့ အဲဒါတွေကို တုံ့ပြန်ပြီး အသက်ရှင်သန်ဖို့ ရုန်းကန်နိုင်အောင် သဘာဝက ထည့်ပေးထားတာတွေ။ မီးလောင်နေတာကို  မိုးရွာနေသလို ထပ်တူပြုပြီး အချိန်တန် တိတ်သွားလိမ့်မယ်လို့ တွေးရင်တော့ မီးကျွမ်း သင်္ဂြိုဟ်ပြီးသား ဖြစ်သွားနိုင်သလိုပေါ့။ တုံ့ပြန်ခြင်းက သက်ရှိ နဲ့ သက်မဲ့ ခြားနာစေတဲ့ အရာလည်း ဟုတ်တော့ လုံးလုံးတော့ မျက်ကွယ်ပြုလို့ မရဘူးနော်။ 

ဒါပေမယ့် အဲဒီ fight or flight response ဟာ ဒီနေ့ခတ်လူတွေမှာ နေရာတကာ အကျင့်ပါကုန်တာ။ အဓိက survival အတွက်ပဲ မဟုတ်တော့ဘဲ နေရာတကာ ဖြစ်လာတယ်။ ဆဲခံရလည်း အဲဒီ response တွေ ဖြစ်လာတယ်။ ဝေဖန်ခံရလည်း ဖြစ်လာတယ်။ ဆဲခံရ၊ ဝေဖန်ခံရတာ မရှိတောင် ကိုယ့်အတွေးနဲ့တင် အန္တရာယ်ကို ကိုယ့်ဘာသာ ဖန်ဆင်းပြီး သူတော့ ငါ့ကိုဆဲတော့မလား၊ ငါ့ကို ဝေဖန်တော့ မလား စသည်ဖြင့် ခေါင်းထဲက အသံတွေက ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ဒုက္ခပေးလာတယ်။ ငါ နောက်နှစ်ကျရင် အဆင်ပြေပါ့မလား စသည်ဖြင့် လူဟာ သူများ သွယ်ဝိုက်အမိန့်တွေရဲ့ ကျေးကျွန်သာ မက ကိုယ့်ခေါင်းထဲက အသံတွေရဲ့ ကျေးကျွန်လုံးလုံးဖြစ်လာတယ်။ ကိုယ့်ဘာသာ အတွေးတစ္ဆေကို ဖန်တီးပြီး ကိုယ်ဖန်တီးတဲ့ တစ္ဆေကို ကိုယ့်ဘာသာပြန်ကြောက်လာကြတယ်။ 

ဥပေက္ခာပါရမီ ဆိုတာကို ထိထိရောက်ရောက် ကျင့်ချင်ရင် သူများတွေကို ဥပေက္ခာပြုရမှာ မဟုတ်ဘဲ  ကိုယ့်ခေါင်းထဲက တရားလွန်အသံတွေကိုပါ ဥပေက္ခာပြုနိုင်ရမှာ။ ခေါင်းထဲက အသံတွေကို ငါနဲ့ ထပ်တူ ပြုထားရင်တော့ ဥပေက္ခာပြုလို့ ရမှာမဟုတ်ပါဘူး။ ငါ့အတွေး၊ ငါ့အလို၊ ငါ့ကို ဝိုင်းပြောနေကြတယ်၊ ငါက သနားစရာ ဆိုပြီး ငါထဲမှာ တဝဲဝဲ တလည်လည် ဖြစ်နေမှာပါ။ တရားမှတ်တယ် ဆိုတာကလည်း ခေါင်းထဲက အသံတွေဟာ absolute truth မဟုတ်ဘူးလို့ သိအောင်လုပ်ခြင်းလို့ တခါတရံမှာ ပြောလို့ရနိုင်မလား မသိ။  (ဒါပေမယ့် အသံတိုင်းကို ဥပေက္ခာပြုရင်တော့ survival မဖြစ်နိုင်တာတော့ ရှိတာပေါ့)။ survival မဖြစ်ပြန်ရင်လည်း ဖြစ်တည်မှုဆိုတာ လုံးဝမရှိတော့ဘူး၊ အဲဒါနဲ့အတူ တရားသိခြင်းတွေ wisdom တွေပါ မရှိနိုင်တော့ဘူးဆိုတော့ survival ဆိုတာကလည်း လုံးဝ လျစ်လျူရှုရမယ့် အရာတော့ မဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမယ့် survival နောက်ပဲ လိုက်နေရင် လူဟာ survival ရဲ့ ကျေးကျွန်ဖြစ်နေပြီး အာရုံငါးပါးရဲ့ တိုက်ရိုက်အမိန့် သွယ်ဝိုက်အမိန့်တွေ စတာတွေထဲမှာပဲ နစ်မြုပ်သွားမှာပါ။ 

ဒီလိုနဲ့ paradox အတွေးတစ်ခု ပေါ်လာတယ်။  survival (ရှင်သန်ရေး) နောက်ပဲ လိုက်နေရရင် ရှင်သန်မှု မရှိတော့ဘူး။ ရှင်သန်ရေးနောက်ပဲ လိုက်နေရရင် (ရှင်သန်မှုအစစ်/တန်ဖိုးရှိတဲ့ ရှင်သန်မှု) မရှိတော့ဘူး။ စက်ယန္တရားလို တုံ့ပြန်မှု၊ ရှင်သန်လိုမှုရဲ့ ကျွန်ပြုခံရခြင်းပဲ ရှိတော့မယ်။ရှင်သန်လိုစိတ်ကို မေ့ပြီး ကဗျာတစ်ပုဒ်၊ ပန်းချီကားတစ်ချပ်၊ သိပ္ပံသဘောတရားတစ်ရပ်၊ ဖီလော်ဆော်ဖီ အတွေး အဲဒါတွေကို နစ်နေတဲ့ အချိန်မှာသာ ကိုယ့်အတ္တကိုမေ့ပြီး သက်ဆိုင်ရာ အနုပညာ/ပညာရပ် အတွေးထဲမှာ စီးမျောပျော်ဝင်ပြီး ကြောင့်ကြမှုကင်းနေတဲ့ အချိန်တွေမှာ တန်ဖိုးရှိတဲ့ ရှင်သန်မှုလေးတွေပါ။ (အဲဒါလည်း absolute truth တော့ မဟုတ်ဘဲ၊ ကိုယ်ရှုထောင့်ကနေကိုယ် တန်ဖိုးရှိကြောင်း ဆိုချင်တာပါ။) ကိုယ့်အတွေးထဲမှာ ရှင်သန်ခြင်းအတွက် မကြောင့်ကြနေတဲ့ အချိန်တွေကမှ လွတ်မြောက်မှုရှိရှိ ရှင်သန်နေချိန်ပါ။

နောက်တခါမှာ ခေါင်းထဲက ကိုယ့်အတွေးတစ်ခုက ကိုယ့်ကိုဖိစီးပြီး စိတ်ထောင်းကိုယ်ကြေ ဖြစ်နေရင် အဲဒီအတွေးက ကိုယ်နဲ့မဆိုင်လို့ မှတ်ယူလိုက်ပါ။ ခေါင်းထဲက ဆူညံသံအနှောင့်အယှက် တစ်ခုလို့ ယူဆလိုက်ပါ။ 

ဒီမော်တော်ကား ဥပမာကတော့ ယူကျုဗီွဒီယို တစ်ခုမှာ ကြည့်ဖူးတာပါ။ ခေါင်းထဲက အသံတွေ တစ်နည်းအားဖြင့် အတွေးတွေဟာ လမ်းမှာဖြတ်သွားနေကြတဲ့ ကားတွေလိုပါပဲ။ ကားတွေ တစ်စီးချင်း နောက်ကို ပြေးလိုက်ဖို့ မလိုသလို အတွေးတွေနောက်ကိုလည်း ပြေးလိုက်ဖို့ မလိုပါဘူး။ တစ်ဘက်မှာ အဲဒီ လမ်းပေါ်က ကားတွေ အစီးတိုင်းကို မလာနဲ့လို့ လိုက်တားနေဖို့ မသင့်သလို သူ့ဘာသာသူ ခေါင်းထဲ ပေါ်လာတဲ့ အတွေးတွေကို မလိုချင်ဘူးဆိုပြီး လမ်းပေါ်မှာ ကားတွေကို လိုက်တားနေသလို အတွေးတွေကို လိုက်တားနေဖို့ မလိုပါဘူး။ မိုးရွာနေသလို ၊ လမ်းပေါ်မှာ ကားတွေ သူ့ဘာသာသူ သွားနေသလို သူ့သဘောသူဆောင်နေတာလို့ မှတ်လိုက်ပါ။ စိတ်သက်သာရာ ရသွားပါမယ်၊ စိတ်ငြိမ်းချမ်းသွားပါလိမ့်မယ်။ 

နောက်တစ်ခုက ဒီစာကရော ခေါင်းထဲက အသံတွေပဲ မဟုတ်ဘူးလား။ ဟုတ်ပါတယ်။ absolute truth မဟုတ်ပါ။ Absolute truth အနေနဲ့ ရေးတာ မဟုတ်ဘဲ tool တစ်ခု အနေနဲ့ ရေးတာပါ။ ဒါပေမယ့် ရောက်တတ်ရာရာ သောကအတွေး ဖိစီးမှုအတွေးနဲ့ ၊ စုစုစည်းစည်း ဆင်ခြင်မှု အတွေးတွေ၊ functional ဖြစ်တဲ့အတွေးတွေက ကွာပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အားလုံးအဆင်ပြေ၊ မှန်လည်းမှန်၊ လွတ်မြောက်မှုလည်း ပေးမယ့် အားလုံးကို တပြိုင်တည်း ပြေလည်စေမယ့် လှေနံဓားထစ် ဖော်မြူလာတော့ မရှိပါဘူး။  

ဒါမျိုးရေးတော့ မင်းရော သူများလာဆဲလာရင် ခံနိုင်မှာလားဆိုတော့ မခံနိုင်ပါ။ တအားလောင်ပါတယ်။ အဲလို ခံနိုင်လို့ ၊ spiritual ပိုင်း အဆင့်မြင့်နေလို့ရေးတာမဟုတ်ပါဘူး။ တအားလောင်တတ်လို့ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် ဆုံးမရင်း ရေးတာပါ။ ဖတ်ဖူးတာ တစ်ခုရှိတယ်။ အိုဘားမားက ဂေးတစ်ယောက်ကို မေးတာထင်တယ်။ သေချာမမှတ်မိပေမယ့် သဘောကိုတော့ မှတ်မိပါတယ်။ ခင်ဗျားက ဂေးလားဆိုတော့ ဟိုလူက ပြန်ဖြေတယ်။ ကျွန်တော် လိင်ဆက်ဆံနေတဲ့အချိန် သို့မဟုတ် လိင်စိတ်ပေါ်နေတဲ့ အချိန်မှာပဲ ဂေးပါတဲ့။ ကျန်တဲ့အချိန်မှာတော့ အကုန်လုံးနဲ့ အတူတူပါပဲတဲ့။ အဲလိုပဲ ကဗျာဆရာတစ်ယောက်ဟာလည်း ကဗျာရေးနေတဲ့ အချိန်မှာသာ သို့မဟုတ် ကဗျာ သို့မဟုတ် အနုပညာခံစားနေတဲ့အချိန်မှာပဲ ကဗျာဆရာပါ။ တရားသဘောကိုလည်း အဲဒီအတိုင်းပါပဲ။ ကျွန်တော် ဒီစာအတိုင်း ဆင်ခြင်မိတာလည်း ဒီအတိုင်းပါပဲ။ လတ်တလော သတိကပ်နေချိန်၊ သို့မဟုတ် ဆင်ခြင်မိချိန်မှာပဲ အသုံးချနိုင်မှာပါ။ ကျန်တဲ့အချိန်မှာတော့ အကုန် အတူတူပါပဲ။ သတိမကပ်ချိန်မှာ ပေါက်ကွဲမိကြမှာပါ။ 

ကောင်းကင်ကို (ရေးသားချိန် 26, August, 2023)

ပုံက- AI