သည္းမခံျခင္းသည္လည္း ေကာင္းမွႈကုသိုလ္

ေခတ္ေမာင္းဂ်ာနယ္ အတြဲ (၂) အမွတ္ (၁) ထဲမွာ က်ေနာ္ ေရးခဲ့တဲ့ ေဆာင္းပါးပါ။ ေခတ္ေမာင္း ဂ်ာနယ္ တေစာင္လံုးကုိ ဒီမွာ download လုပ္လို႔ ရပါတယ္။

သည္းမခံျခင္းသည္လည္း ေကာင္းမွႈကုသိုလ္ 

အယူအဆ ေရးရာေတြနဲ႔ ပတ္သတ္ရင္ သည္းခံျခင္းဟာ ေကာင္းမွႈကုသိုလ္လုိ႔ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေတြးၾကပါတယ္။ သူတို႔က ေျပာပါလိမ့္မယ္။ ကြဲျပားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ ကြဲျပားတဲ့ တန္ဖုိးထားမွႈေတြ ရွိေနတဲ့ အေၾကာင္းေတြ၊ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ “ငါတို႔ဟာမွ ငါတုိ႔ဟာ၊ ငါတုိ႔ဟာသာလွ်င္ အမွန္တရား” လုိ႔ ေလွနံဓါးထစ္ မယူဆသင့္ေၾကာင္း ေျပာၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ “ကြဲျပားျခားနားမွႈေတြကုိ သည္းခံၾက” ဆိုျပီး ေျပာၾကပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီ့အယူအဆဟာလည္း အေျခအေန ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားအတြက္ သင့္ေလ်ာ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ သူ႔အၾကိဳက္၊ ကုိယ့္အၾကိဳက္ အေလ်ာက္ တကုိယ္ရည္ ေရြးခ်ယ္ရမယ့္ တခ်ိဳ႕ ကိစၥေတြြမွာ မတူညီမွႈေတြကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ သည္းခံရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ အယူအဆ ကြဲျပားမွႈ မွန္သမွ်ကုိ အျမဲတမ္း အခါခပ္သိမ္း သည္းခံရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ မသင့္ေလ်ာ္ပါ။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ေကာင္းက်ိဳးအတြက္ အားလံုးလက္ခံသင့္တဲ့ စံႏွႈန္းေတြ၊ တရားေတြ ရွိေနလို႔ပါပဲ။

ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ေက်ာင္းဆရာ တေယာက္ အျဖစ္ စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္။ အစစ အရာရာ တထပ္တည္း တူေနတဲ့ အေျဖလႊာ ႏွစ္ခုကုိ မတူညီတဲ့ Grade ေတြ ေပးမိတယ္ ဆိုပါစုိ႔။ ေက်ာင္းသားေတြ ေက်နပ္ၾကမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာလို႔လည္းဆုိေတာ့ ခၽြတ္စြပ္တူေနတဲ့ အေျဖလႊာ ႏွစ္ခုမွာ တခုကို အမွတ္မ်ားမ်ား ေပးလိုက္ျပီး ေနာက္တခုကုိ အမွတ္ နည္းနည္းပဲ ေပးလို႔ပါ။ တရားမွ်တမွႈ မရွိဘူးလုိ႔ ေျပာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အယူအဆေရးရာ မတူညီမွႈ မွန္သမွ်တိုင္းကုိ အျမဲတမ္း သည္းခံမယ္ ဆိုတဲ့ သူေတြဟာလည္း တကယ္ေတာ့ ခုနက ေျပာခဲ့တဲ့ ခၽြတ္စြပ္တူတဲ့ အေျဖလႊာ ႏွစ္ခုကုိ အမွတ္ႏွစ္မ်ိဳးေပးတဲ့ ေက်ာင္းဆရာနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ ကိုယ့္ယဥ္ေက်းမွႈ၊ ကုိယ့္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းထဲက လူေတြရဲ႕ ခပ္ညံ့ညံ့ အေျဖလႊာ [မေကာင္းတဲ့ အယူအဆ တခုခု] ကုိေတာ့ “ရွံဳး” (သုိ႔မဟုတ္) “မွားယြင္း” လို႔ သတ္မွတ္ထားခ်ိန္မွာ တျခားလူ႔အဖြဲ႕အစည္းထဲက ပံုစံတူ ခပ္ညံ့ညံ့ အေျဖလႊာ [ပံုစံတူ မေကာင္းတဲ့ အယူအဆ တခုခု] ကုိေတာ့ “ေအာင္” (သုိ႔မဟုတ္) “မွန္ကန္” လို႔ လိုက္ေလ်ာမွႈနဲ႔ သတ္မွတ္ေပးထားလို႔ပါ။

ဥပမာ တခု ေပးခ်င္ပါတယ္။ အရွံဳးေပးရင္ ႏွလံုးေအးတယ္ ဆိုတဲ့ စကားကုိ လက္ကုိင္ထားသူ တေယာက္ ရွိတယ္ ဆုိပါစုိ႔။ သူက သူ႔ဘာသာသူေတာ့ အထိုက္အေလ်ာက္ အျမင္က်ယ္တယ္။ သူ႔မွာ လူမ်ိဳးေရး အျမင္က်ဥ္းေျမာင္းမွႈ ဘာညာ မရွိဘူး ဆုိပါစုိ႔။ သူကုိယ္တိုင္ေတာ့ လူမ်ိဳးေရး ခြဲျခားျခင္းဟာ “မွားတယ္” လို႔ ယူဆတဲ့ အတြက္ အဲလိုလုပ္ရပ္ကို ဘယ္ေတာ့မွ မလုပ္ဘူး ဆိုပါစုိ႔။ ဒါေပမဲ့ သူက ေအးေအးေဆးေဆး သမား။ သူမ်ားကုိ ဆန္႔က်င္ေျပာရမွာ အားနာတတ္တယ္၊ အျမဲတမ္း လိုက္ေလ်ာ အေလွ်ာ့ေပးတတ္တယ္၊ လူတိုင္းနဲ႔လည္း အဆင္ေျပခ်င္တဲ့သူ ဆိုပါစုိ႔။ သူ႔မိတ္ေဆြ တေယာက္က သူ႔ရဲ႕ လူမွႈကြန္ယက္ Wall မွာ လူမ်ိဳးေရး ခြဲျခားတာေတြ လာ share မယ္။ အဲဒီ့မိတ္ေဆြက ကုိယ့္ေရွ႕မွာ တျခားလူမ်ိဳးျခားေတြကို ခြဲျခား ဆက္ဆံတာ၊ ႏွိမ့္ခ် ဆက္ဆံတာေတြ လုပ္လာတဲ့ အခါကုိယ္က လက္မခံေၾကာင္း မျပသဘဲ “ေၾသာ္…သူ႔မွာလည္း သူ႔အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔သူ အမ်ိဳးသားေရး အျမင္ေတြ၊ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဆိုတဲ့ အျမင္ေတြ ရွိေနလို႔ ျဖစ္မွာပါေလ၊ အဲလိုခြဲျခားျခင္းက သူ႔အတြက္ေတာ့ အမွန္တရား ျဖစ္ေနလိမ့္မယ္။ သူလည္း သူ႔လူမ်ိဳးသူ ခ်စ္လြန္းအားၾကီးလို႔ ျဖစ္မွာပါေလ” လို႔ ေတြးေပးလိုက္တယ္ ဆိုပါစုိ႔။ ဒီလုိ ေတြးေပးလိုက္ျခင္းဟာ ထပ္တူ အေျဖလႊာ ၂ ခုကို မတူတဲ့အမွတ္ ေတြ ေပးလိုက္တဲ့ ေက်ာင္းဆရာလို ျဖစ္သြားမွာပါ။ အဲလိုေတြးေပးသူဟာ၊ ဒီမေကာင္းတဲ့ အျပဳအမူ တခုတည္းကုိပဲ ကုိယ့္အတြက္ေတာ့ “မွား” တယ္။ တျခားသူအတြက္ေတာ့ “မွန္” တယ္လို႔ အဲဒီ့ တျခားသူရဲ႕ အစြဲအလမ္း ရွႈေထာင့္ကေန သြားေတြးေပးျပီး အမွန္အျဖစ္ သတ္မွတ္ နားလည္ ေပးလိုက္လို႔ပါပဲ။

တခ်ိဳ႕သူေတြ ေျပာတတ္ၾကတာ ရွိပါတယ္။ ဟစ္တလာက ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတြကို သန္းနဲ႔ခ်ီျပီး သတ္ခဲ့တာဟာ ၾကားလူတေယာက္ အျမင္နဲ႔ ၾကည့္ရင္ မွားေပမဲ့ သူ႕လူမ်ိဳးေတြ အသာစီးရဖို႔အတြက္ လူမ်ိဳးျခားေတြကုိ သတ္တာမို႔ သူတုိ႔ ရွႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ မွန္တယ္ လို႔ တခ်ိဳ႕က ဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒါဟာ double standard ပါ။ စံႏွႈန္းႏွစ္မ်ိဳးကုိ က်င့္သံုးေနျခင္းပါ။ တကယ္ေတာ့ ဓမၼဆိုတာ “ဘက္” ေတြ၊ အေျခအေနေတြ ကို လိုက္ျပီး ေျပာင္းလဲရုိး ထံုးစံမရွိပါ။

ေနာက္ထပ္ ဥပမာ တခုေပးရရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ပညာသင္ၾကားခြင့္ေတြကုိ ပိတ္ပင္တားဆီးတာဟာ မွားယြင္းတယ္လို႔ ခံယူသူတေယာက္ဟာ ကုိယ္တိုင္လည္း အမ်ိဳးသမီးေတြ တန္းတူ အခြင့္အေရး ရရွိေရးကုိ အားေပးရမွာ ျဖစ္သလို၊ တျခား အစဥ္အလာေတြ ေအာက္က လူတခ်ိဳ႕က အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ပညာသင္ၾကားခြင့္ကုိ ပိတ္ပင္တားဆီးလာရင္လည္း ျပတ္ျပတ္သားသား ဆန္႔က်င္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ “ေၾသာ္…သူတုိ႔ ယဥ္ေက်းမွႈအရပဲေလ၊ သူတို႔ ဘာသာေရးအရ ပဲေလ” ဆိုျပီး နားလည္ေပးဖုိ႔ မသင့္ပါဘူး။ စိတ္ပုိင္းဆိုင္ရာ စံနွႈန္း ဆိုတာ ယဥ္ေက်းမွႈေတြ၊ အစဥ္အလာေတြနဲ႔ ဘာမွ မဆိုင္ပါဘူး။ မွားယြင္းမွႈေတြကို သည္းမခံရဘူး ဆုိတာဟာ မတူတဲ့ အုပ္စုေတြကုိ တိုက္ခုိက္ရမယ္၊ ရန္ရွာရမယ္လို႔ ဆုိလိုတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ မွားယြင္းမွႈေတြအေပၚမွာ ႏွႈတ္ဆိတ္မေနဘဲ တားသင့္တာတား၊ ဆြဲေခၚသင့္တာေတြကို ဆြဲေခၚရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အေရးၾကီးလာတာကေတာ့ အမွားေတြကုိ တံု႔ျပန္ရာမွာ ေစတနာ ပါမပါနဲ႔ တုံ႔ျပန္ပံု တုံ႔ျပန္နည္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ မွန္ေစခ်င္တဲ့ ေစတနာနဲ႔ တံု႔ျပန္တာနဲ႔ ရန္ရွာလိုစိတ္ သက္သက္နဲ႔ တို္က္ခုိက္တာက အမ်ားၾကီး ကြာပါတယ္။

က်ေနာ္တို႔ဆီက ႏုိင္ငံသားတခ်ိဳ႕မွာ မၾကာမၾကာ ေတြ႕ရတတ္တဲ့ အျပဳအမူကို ၾကည့္ရေအာင္။ အသက္ ၁၅ ႏွစ္ အရြယ္ ပါကစၥတန္ ႏုိင္ငံသူ မာလာလာ (Malala) ရဲ႕ ကိစၥနဲ႔ ဥပမာ ေပးခ်င္ပါတယ္။ တာလီဘန္ေတြက မိန္းကေလးေတြရဲ႕ ပညာသင္ၾကားခြင့္ အျပင္းအထန္ ဆန္႔က်င္ တားျမစ္ပါတယ္။ မာလာလာ ကေတာ့ အဲလို အႏၱရာယ္ေတြ ၾကားကေန ကုိယ္တိုင္လည္း ပညာသင္ခ်င္သူ ျဖစ္သလို မိန္းကေလးေတြ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ပညာသင္ၾကားခြင့္ရေအာင္လည္း သူ အသက္ ၁၁ ႏွစ္ အရြယ္ကတည္းက စျပီး စည္းရံုးလွံႈ႔ေဆာ္ခဲ့သူပါ။ အၾကိမ္ၾကိမ္ ရန္ရွာခံေနရ၊ အသက္အႏၱရာယ္ ျခိမ္းေျခာက္ခံေနရတဲ့ ၾကားက မာလာလာဟာ မိန္းကေလးေတြ ပညာသင္ၾကားခြင့္ ရရွိေရးအတြက္ လွႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မွႈေတြ အျပင္းအထန္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၂ခုုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာမွာေတာ့ မာလာလာ စီးလာတဲ့ ေက်ာင္းကားကုိ တာလီဘန္ေတြက တားဆီးျပီး မာလာလာကုိ ေရြးထုတ္ျပီးေတာ့ ေသနတ္နဲ႔ ပစ္တဲ့အတြက္ မာလာလာဟာ ေခါင္း၊ လည္ပင္းနဲ႔ ပုခံုးမွာ ဒဏ္ရာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ရခဲ့ပါတယ္။ ျပင္းထန္တဲ့ ဒဏ္ရာေၾကာင့္ မာလာလာဟာ ေသမလို ျဖစ္ခဲ့ရ၊ ေမ့ေမ်ာခဲ့ရေပမဲ့ ေဆးကုသမွႈေတြ ခံယူျပီး က်န္းမာေရး အေျခအေန တုိးတက္လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ့လို ကိစၥမ်ိဳးကုိ က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံသားတခ်ိဳ႕ ေဝဖန္ရာမွာ တာလီဘန္ေတြကုိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေဝဖန္တာကေတာ့ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဝဖန္သူေတြက ေစတနာနဲ႔ ေဝဖန္တာမ်ိဳးထက္ တာလီဘန္ေတြက မြတ္စလင္၊ ဒါေၾကာင့္ မြတ္စလင္ မွန္သမွ် တေယာက္မွ မေကာင္းဘူး၊ အကုန္ဆုိးတယ္ ဆုိတဲ့ ဝါးလံုးရွည္နဲ႔ ရမ္းတဲ့သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ေနတယ္။ တဘက္မွာ မာလာလာလည္း မြတ္စလင္ ဆိုတာကို မျမင္ၾကဘူး။ အဲလိုပဲ ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္ေတြက မြတ္စလင္ အမ်ိဳးသမီး activists ေတြကုိ ႏွိပ္ကြပ္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာဆိုရင္၊ တခ်ိဳ႕ေဝဖန္သူေတြက…အာခံရဲတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကုိ ေလးစားတာမ်ိဳး၊ ႏွိပ္ကြပ္ခံရသူေတြကုိ သနားတာမ်ိဳးထက္ မြတ္စလင္မွန္သမွ် တေယာက္မွ မေကာင္းဘူး ဆိုတဲ့ပံုစံမ်ိဳး ေျပာခ်င္စိတ္ေတြပဲ ထက္သန္ေနတာကုိ တခ်ိဳ႕ေတြ ဆီမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။ တကယ္လို႔ မာလာလာလို လူမ်ိဳး ျမန္မာျပည္မွာ ေပၚလာရင္လည္း အဲလိုလူေတြက သနားၾကမွာမဟုတ္ဘဲ ကုလားမ ဆိုတဲ့အျမင္နဲ႔ ဆဲၾကဦးမွာပါပဲ။ အယူအဆဆုိးေတြကုိ ျဖန္႔ခ်ီသူေတြ၊ အစြန္းေရာက္ေတြကုိပဲ ပစ္မွတ္ထားရမယ့္ အစား အလယ္အလတ္ သမားေတြ၊ ေကာင္းတဲ့ေတာ္တဲ့သူေတြ ကုိပါ ရန္ရွာေနၾကပါတယ္။ တခါတခါ ဆုိးဝါးတဲ့ သတင္းေတြ ေတြ႕ရင္ အလုအယက္ share ၾကတာမ်ိဳး ျမင္ေနရေတာ့ ဒါမ်ိဳးအျဖစ္ေတြကုိ တကယ္မရွိေစခ်င္တာမွ ဟုတ္ရဲ႕လားလို႔ေတာင္မွ သံသယ ျဖစ္မိပါတယ္။ ဒီလိုအျဖစ္ဆိုးေတြ ရွိေလ သူတို႔ကုိ အပုပ္ခ်လို႔ ေကာင္းေလ၊ မုန္းေအာင္လုပ္လို႔ ေကာင္းေလလို႔ေတြးျပီး အဲလို အျဖစ္အပ်က္ေတြ မ်ားမ်ားရွိေစခ်င္တာလားလို႔ေတာင္ သံသယ ျဖစ္မိပါတယ္။

Social network ေတြေပၚမွာ အမ်ားဆံုးေတြ႕ရတာေတြက အယူအဆမွားေတြကို ေဝဖန္တာမ်ိဳးထက္ hate speech မ်ိဳးျဖစ္ေနပါတယ္။ hate speech ျဖန္႔ေဝသူ ကုိယ္တိုင္က မွားယြင္းေနတဲ့ အတြက္ တျခားသူရဲ႕ အမွားမ်ိဳးကုိ ေဝဖန္ဆန္႔က်င္ရာမွာ ထိေရာက္မွွႈလည္း မရွိႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ ရန္လိုမွႈကုိ အေျခခံျပီး လုပ္ေနတာမို႔ ေကာင္းက်ိဳးလည္း ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။

မာလာလာဟာ တျခားသူေတြ (တာလီဘန္ေတြ) ရဲ႕ အယူအဆ မွားေတြကုိ သည္းခံမေနဘဲ၊ အႏၱရာယ္ေတြ ၾကားထဲကေန နည္းမွန္လမ္းမွန္နဲ႔ တံု႔ျပန္ခဲ့သလိုမ်ိဳးပဲ၊ ကုိယ္ပုိင္ စိတ္ပုိင္းဆိုင္ရာ စည္းကမ္းကုိ တန္ဖိုးထားသူ တေယာက္ဟာ၊ တျခားတေယာက္ (ဒါမွမဟုတ္) တျခားအုပ္စုတခုရဲ႕ မွားယြင္း ခၽြတ္ေခ်ာ္မွႈ တခုခုကုိ ေတြ႕တဲ့အခါမွာ ႏွႈတ္ဆိတ္မေနဘဲ ေဝဖန္ဖုိ႔ တာဝန္ရွိပါတယ္။

ဒႆနိကေဗဒ ရွႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ မွန္ျခင္းမွားျခင္း ခြဲျခား သတ္မွတ္တဲ့ ေနရာမွာ၊ ေကာင္းမွႈ မေကာင္းမွွႈ သတ္မွတ္တဲ့ေနရာမွာ၊ သည္းခံသင့္တဲ့ limit သတ္မွတ္တဲ့ ေနရာေတြမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္စရာေတြ ရွိေနမွာ ျဖစ္ေပမဲ့ လူမွႈေလာကမွာေတာ့ အဲ့ေလာက္ထိ ကပ္ကပ္သတ္သတ္ စဥ္းစားစရာ မလိုတာမုိ႔ သိပ္မခက္ခဲပါဘူး။ အမွန္အမွား သတ္မွတ္ဖုိ႔ ညွိႏွိႈင္းရာမွာ အစဥ္အလာ ဘာသာေရးေတြကုိ သံုးျပီး ညွိႏွိႈင္းသတ္မွတ္ဖုိ႔ အဆင္မေျပ နုိင္ေပမဲ့ ဘံုဆန္တဲ့၊ ဘာသာလူမ်ိဳး မေရြး သက္ဆိုင္တဲ့ လူသားက်င့္ဝတ္ေတြ၊ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ဆိုင္ရာ က်င့္ဝတ္ေတြ၊ လူ႕အခြင့္အေရး စံႏွႈန္းေတြနဲ႔ ခ်ိန္ထုိးျပီး အတိုင္းအတာ တရပ္အထိ ဆံုးျဖတ္ႏုိင္မွာပါ။

အဲလို ဆံုးျဖတ္ျပီးျပီ ဆိုရင္၊ ေနာက္ဆံုးပိတ္ လိုအပ္တာကေတာ့ မွားေနတာကုိ မွားေနတယ္လို႔ မေၾကာက္စတမ္း၊ အားမနာ စတမ္း ေျပာရဲတဲ့ သတၱိပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူဆိုးေတြ အစြန္းေရာက္သူေတြက လက္ရဲဇက္ရဲ ရွိသေလာက္၊ အမွန္အမွား ခြဲျခားတတ္ျပီး စိတ္ေကာင္းရွိသူေတြက ေၾကာက္ေနၾကတဲ့ အတြက္၊ အားနာေနၾကတဲ့ အတြက္၊ စိတ္ကုန္ေနၾကတဲ့ အတြက္၊ အမုန္းမခံႏုိင္ၾကတဲ့ အတြက္၊ လူမွႈေလာကၾကီးထဲမွာ တဘက္ေစာင္းနင္းေတြ ျဖစ္ေနတာမို႔ ရဲဝံ့တဲ့ အသံေတြ လိုအပ္ေနပါတယ္။ အမွားအယြင္းေတြ အဆိပ္အေတာက္ေတြကို ဖိႏွိပ္မွႈေတြကုိ သည္းမခံတဲ့ အသံေတြ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္…သည္းမခံျခင္းသည္လည္း ေကာင္းမွႈကုသိုလ္။

ေကာင္းကင္ကုိ Ref: (Andrew Pessin ၏ Intolerance is a Virtue ကို မွီျငမ္း ေရးဖြဲ႕ပါသည္။)