ေကာင္းခ်င္ဦးဟဲ့ က်န္းမာေရး (Philosophy, Ethics, Politics)

ဘာေရြးေရြး ေသြးစြန္းမယ့္ ကိစၥ

“သင္ဟာ ဘုရားသခင္လည္း မဟုတ္၊ ေသမင္းလည္း မဟုတ္။ ဒါေပမယ့္ အသက္ေတြကေတာ့ သင့္လက္ထဲမွာခ်ည္းပဲ”

ေအာက္က စာပုိဒ္ေတြကေတာ့ Andrew Pessin ရဲ႕ ‘You Choose, You Lose’ ကို ဘာသာျပန္ထားတာပါ။

ကေလးငါးေယာက္ဟာ ရထားလမ္းလႊဲနားက ရထားလမ္းေၾကာင္း တခုေပၚမွာ သဲၾကီးမဲၾကီးေဆာ့ေနၾကမယ္၊ ေဆာ့တဲ့အထဲမွာ စိတ္ေရာက္ေနၾကျပီးေတာ့ ရထားလာေနတာကုိလည္း သူတုိ႔ သတိမထားမိၾကဘူး ဆိုပါစုိ႔။ ကံေကာင္းခ်င္ေတာ့ သင္က အဲဒီ့အျဖစ္အပ်က္ကုိ လွမ္းျမင္လိုက္ျပီး ရထားလမ္းေၾကာင္းကုိ အခ်ိန္မီ လႊဲပစ္ႏုိင္တဲ့ ခလုတ္ကလည္း သင္လက္လွမ္းမီတဲ့နားမွာ ရွိေနမယ္။ ကံဆုိးခ်င္ေတာ့ အဲလို လမ္းလႊဲလိုက္ဖို႔ ဆိုျပန္ေတာ့လည္း တျခားလမ္းေၾကာင္းမွာ ေဆာ့ေနတဲ့ ကေလးတေယာက္ကလည္း ရွိေနျပန္တယ္။

ကဲ..ဘယ္လိုဆံုးျဖတ္သင့္တယ္လို႔ စာဖတ္သူ ထင္ပါသလဲ။ ဘာမွမလုပ္ပဲ ဒီတိုင္းထားလိုက္ရင္ ကေလးငါးေယာက္ ေသမယ္။ လမ္းလႊဲခလုတ္ကုိ ႏွိပ္လိုက္ရင္ေတာ့ ကေလးငါးေယာက္ရဲ႕ အသက္ကုိ ကယ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ေပမယ့္ တျခားကေလးတေယာက္က အသားလြတ္ေသမယ္။ ငါးေယာက္နဲ႔ တေယာက္ ဘယ္ဟာကုိ ေရြးမလဲ။

ဒီေနရာမွာ မူရင္းစာေရးသူ ေရးထားတာက လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ငါးေယာက္ရဲ႕ အသက္ကုိ ကယ္ဖုိ႔အတြက္ (စိတ္ဆင္းရဲစြာနဲ႔ပဲ တေယာက္ကို စေတးျပီး) ရထား လမ္းလႊဲခလုတ္ကုိ ႏွိပ္ၾကဖို႔မ်ားတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။

စာဖတ္သူဆုိရင္ေကာ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ ဆက္ျပီးေတြးမိတာက… ‘ငါးေယာက္ကုိ ကယ္ဖို႔အတြက္နဲ႔ တေယာက္ကုိ အသားလြတ္ မစေတးသင့္ဘူး၊ ခလုတ္ကုိ မႏွိပ္သင့္ဘူး’ လို႔ ယူဆတဲ့သူဆုိရင္ေတာင္
(၁) ကေလးငါးေယာက္ထဲမွာ ကုိယ့္ေမာင္ႏွမ ဒါမွမဟုတ္ သားသမီးတေယာက္ေယာက္ ပါေနရင္ေကာ

ဟုတ္ျပီ။ ဒီ့ထက္ပုိၾကမ္းတဲ့ ဥပမာတခုကုိ ၾကည့္ရေအာင္။

ဒီေအာက္က စာကေတာ့ လန္ဒန္ျမိဳ႕City University မွာ ဒႆနိကေဗဒ (philosophy) ကို သင္ၾကားပုိ႔ခ် ေပးေနတဲ့ BBC အစီအစဥ္ေတြမွာလည္း ဒႆနိကေဗဒဆိုင္ရာေတြ တင္ဆက္ခဲ့တဲ့ ပါေမာကၡ Peter Cave ရဲ႕ ‘The Dangers of Health’ ကို ဘာသာျပန္ထားတဲ့ ပထမပုိင္း ျဖစ္ပါတယ္။


ကုိယ္အဂၤါ အစားထုိးကုသေရး နဲ႔ပတ္သတ္ျပီး အေတာ္ဆံုး၊ အေအာင္ျမင္ဆံုး အဖြဲ႕ တခုရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ အထူးကု ဆရာဝန္တေယာက္ရွိမယ္၊ ျပီးေတာ့ အဲဒီ့ဆရာဝန္ဟာ အေတြးအေခၚသမား တေယာက္လည္း ျဖစ္ခဲ့မယ္ ဆိုပါစုိ႔။

ကုိယ္အဂၤါ အစားထုိး ကုသမွႈ ခံယူဖုိ႔ အလ်င္အျမန္ လိုအပ္ေနတဲ့ လူနာေလးေယာက္ ရွိေနမယ္၊ ျပီးေတာ့ အဲဒီ့လူနာေတြ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ကုိယ္အဂၤါအစိတ္အပုိင္းေတြ အခ်ိန္မီ ရွာလို႔မရလို႔ သူတုိ႔ေလးေယာက္လံုး ေသရမယ့္ကိန္းဆုိက္ေနတယ္လို႔ ယူဆၾကည့္ၾကပါစုိ႔။

Andrea ကေတာ့ အသည္းအစားထုိးဖို႔ လိုအပ္ေနတာပါ။ Barry က ႏွလံုး၊ Clarissa က ပန္ကရိယ၊ Donald က အဆုတ္ စတာေတြ အသီးသီး အစားထိုးကုသခံဖို႔ လိုအပ္ေနၾကမယ္၊ အလွဴရွင္ကလည္း တေယာက္မွ မရွိတဲ့အတြက္ ေခါင္းေဆာင္ဆရာဝန္ဟာ အၾကီးအက်ယ္ စိတ္ညစ္ေနမယ္။ ဒါ့အျပင္ အဲဒီ့ဆရာဝန္ဟာ ေငြေၾကးအတြက္ လုပ္ေနတဲ့ အသျပာ ဆရာဝန္မဟုတ္ပဲ လူေတြရဲ႕ အသက္ကုိ ကယ္တင္ခ်င္လုိ႔ လုပ္ေနတဲ့ ေစတနာ ဆရာဝန္ တေယာက္ ျဖစ္ေနတယ္ ဆုိပါစုိ႔။ ခုေတာ့ လူေလးေယာက္ အသက္ဆံုးရွံဳးေတာ့မယ့္ အေရးကုိ သူလက္ပိုက္ျပီး ၾကည့္ေနရျပီ။

ေဝဒနာရွင္ ေလးေယာက္ဟာ အျပစ္ကင္းစင္တဲ့ လူေတြျဖစ္တဲ့အျပင္ ေဝဒနာေတြသာ ခံစားမေနရဘူးဆိုရင္ ျပည့္စံုေပ်ာ္ရႊင္ ေနမယ့္သူေတြလည္း ျဖစ္တယ္ဆိုပါစုိ႔။ တကယ္လို႔ လိုအပ္တဲ့ ကုိယ္အဂၤါ အစိတ္အပုိင္းေတြသာ ရမယ္ဆိုရင္ သူတို႔အားလံုးရဲ႕ အသက္ကုိ ကယ္ႏုိင္မွာျဖစ္ေပမယ့္ အဲဒါေတြ အခ်ိန္မီရဖုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရွိဘူးျဖစ္ေနမယ္။

ဒီလုိနဲ႔ ဆရာဝန္ဟာ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္နဲ႔ လူနာေလးေယာက္ကုိ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မရွိေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာမလို႔ရွိေသး၊ ဆရာဝန္ဟာ ေဆးခန္းမွာ receptionist အသစ္တေယာက္ ေရာက္လာတာကုိ သတိထားမိတယ္။ သူက က်န္းမာသန္စြမ္းတဲ့ လူငယ္၊ သူ႔နာမည္က Eric၊

ဆရာဝန္ရဲ႕ မ်က္လံုးေတြဟာ ရုတ္တရက္ အေရာင္ေတာက္လာၾကတယ္။ Eric ကုိ ခြဲခန္းထဲမွာ လိုက္ျပရင္း ဆရာဝန္ရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ ေတြးေနမိတာက
“ငါက လူတတ္ႏုိင္သမွ် မ်ားမ်ားကုိ ကယ္ခ်င္တဲ့လူ တေယာက္ျဖစ္တယ္။ Eric ကိုသတ္ျပီး သူ႔ရဲ႕ ကုိယ္အဂၤါအစိတ္အပုိင္းေတြကုိ လိုအပ္ေနတဲ့ လူနာေလးေယာက္ကုိသာ ေဝလိုက္ရရင္ သူတို႔ေလးေယာက္လံုး အသက္ရွင္မယ္။ Erci ကေတာ့ အသက္ဆံုးရွံဳးသြားမယ္။ သူေသသြားတာ အရမ္းဝမ္းနည္းစရာ တခုဆိုတာ မွန္ေပမယ့္ လူေလးေယာက္ရဲ႕ အသက္ကုိေတာ့ ကယ္ႏုိင္လိမ့္မယ္။ တေယာက္ကုိ စေတးျပီး ေလးေယာက္ရဲ႕ အသက္ကုိ ကယ္တင္ႏုိင္တာဟာ ထိုက္တန္တဲ့ စေတးမွႈတခု မဟုတ္ဘူးလား”

Eric ကုိ သတ္တဲ့အမွႈဟာ ဥပေဒနဲ႔ေတာ့ မညီဘူးေပါ့၊ ဒါေပမယ့္ ဒီေနရာမွာ အဓိက ေဆြးေႏြးခ်င္တာက (ဥပေဒက ခြင့္ျပဳတယ္ပဲထားျပီး ဘာသာေရးေတြရဲ႕ က်င့္ဝတ္ေတြကိုလည္း ခဏေမ့ထားၾကပါစုိ႔) ဘယ္ဟာက ပိုမို လုပ္သင့္/အက်ိဳးရွိ သလဲ၊ ဘယ္ဟာက ပုိမိုမွန္ကန္ႏုိင္သလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာမွမလုပ္ပဲ ထားလိုက္ရင္ ေဝဒနာရွင္ ေလးေယာက္ျဖစ္တဲ့ Andrea, Barry, Clarissa, Donald တုိ႔ ကုိ ဆံုးရွံဳးမယ္။ Eric ကို စေတး လိုက္ရင္ေတာ့ လူေလးေယာက္ရဲ႕ အသက္ကုိ ကယ္ႏုိင္မယ္။ လူငါးေယာက္ (Eric+ေလးေယာက္) လံုးရဲ႕ ဘဝတန္ဖိုးကလည္း အတူတူပဲ ဆိုၾကပါစုိ႔။


မူရင္းစာေရးသူ Peter Cave ကလည္း အျပစ္ကင္းရိုးသားတဲ့ လူတေယာက္ကုိ သတ္ျပီးမွ အျပစ္ကင္းရုိးသားတဲ့ လူေလးေယာက္ကုိ ကယ္တင္ဖို႔ ဆိုတာ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အတြက္ ထိတ္လန္႔တုန္လွႈပ္စရာ အေတြးျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ ဘာသာျပန္သူ ျဖစ္တဲ့ က်ေနာ္လည္း အဲဒီ့အတိုင္းပဲ ယူဆပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ က်ေနာ့္ အေတြးထဲမွာ ေပၚလာတဲ့ေမးခြန္းေလးေတြကို စာဖတ္သူကုိ ေမးလိုပါတယ္။
(၁) ေဝဒနာခံစားေနရတဲ့ ေလးေယာက္ထဲမွာ ကုိယ့္မိဘ တဦးဦး ပါေနရင္ေရာ ဘယ္လိုဆံုးျဖတ္မလဲ။ (ခုနက ‘ရထားလမ္းလႊဲ’ ျပႆနာတုန္းက…ေဆာ့ေနတဲ့ကေလးငါးေယာက္ထဲမွာ ကုိယ့္ကေလးပါခဲ့ရင္ ဆိုတုန္းကေရာ ဘယ္လိုဆံုးျဖတ္ခဲ့လဲ)

တကယ္လို႔ စေတးခံရမယ့္ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္တဲ့ Eric ဟာ
(၂) လူေကာင္းမဟုတ္ပဲ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ရာဇဝတ္ေကာင္ ျဖစ္ေနရင္ေရာ ဘယ္လိုဆံုးျဖတ္မလဲ။ (ဟုိေလးေယာက္က လူေကာင္းဆိုပါစုိ႔)

(၃) တကယ္လို႔ Eric က လူမဟုတ္ပဲ တိရိစၦာန္ တေကာင္ေကာင္ (တိရိစၦာန္ရဲ႕ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပုိင္းကုိလည္း လူမွာ အစားထုိးလို႔ အိုေကတယ္ပဲ ထားလိုက္ၾကပါစုိ႔) အဲဒါဆိုရင္ေကာ တိရစၦာန္ကုိ စေတးမလား။

ဒီကုိယ္အဂၤါ အစားထုိးကုသေရး ပုစၦာက ၾကမ္းတဲ့အတြက္ (Eric ေသေအာင္ ကုိယ္တိုင္ အားထုတ္ဖို႔လိုတဲ့အတြက္၊ ကာယကံေျမာက္ သတ္ဖုိ႔လိုတဲ့အတြက္) က်ေနာ္အပါအဝင္ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက တေယာက္ကုိ မစေတးသင့္တဲ့ဘက္မွာ ေနၾကလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ထင္မိပါတယ္။ ေရွ႕က ရထားလမ္းလႊဲ ျပႆနာမွာေတာ့ ကုိယ္တိုင္ကိုယ္က် သတ္ဖို႔မလိုဘူးေလ။ ခလုတ္ကုိ ႏွိပ္လိုက္ရံု၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ရံုပဲဆိုေတာ့ ကေလး တေယာက္ကုိ စေတးျပီး ကေလး ငါးေယာက္ကုိ ကယ္ခ်င္တဲ့စိတ္ ေပၚခ်င္ေပၚႏုိင္တယ္လို႔ ထင္မိပါတယ္။

ဆရာမ ဂ်ဴးကလည္း ‘ရထားလမ္းလႊဲ’ ျပႆနာနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလးတူတဲ့ အဂၤလိပ္အက္ေဆး တပုဒ္ကုိမွီျငမ္းျပီးေတာ့ ‘အဝါေရာင္ရထား’ ဆိုတဲ့ ဝတၳဳတုိ တပုဒ္ကုိ ေရးခဲ့ဖူးပါတယ္(စင္ကာပူ စာေပေဟာေျပာပြဲအရ)။ ကေလးငါးေယာက္ကုိ ကယ္ဖုိ႔ ကေလးတေယာက္ကုိ စေတးရမယ့္ ေနရာမွာ ကေလးတေယာက္ကုိ ကယ္ဖုိ႔ ‘ဇာတ္လိုက္မ’က သူ႔ကားကုိ စေတးရမယ့္ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္သြားတာပဲ ကြာပါတယ္။ အဲဒီ့ေတာ့ အားေပ်ာ့သြားပါတယ္။ အဲဒီ့ဝတၳဳကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ moral value အရပဲ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ကားအစား ကေလးကုိပဲ ေရြးသင့္တာ ထင္ရွားလြန္းပါတယ္။ (ဇာတ္လိုက္မ ကေတာ့ ကားကုိ ေရြးသြားပါတယ္။) အဲဒီ့ဝတၳဳဟာ လူ႔အတြင္းစိတ္ပဋိပကၡေတြ၊ လူေတြရဲ႕ အတၱၾကီးမွႈေတြကုိပဲ ဖြဲ႕ခ်င္တာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

ကုိယ္အဂၤါ အစားထုိးကုသေရး ဆရာဝန္ ရင္ဆိုင္ရတဲ့ ျပႆနာလို၊ ‘ရထားလမ္းလႊဲ’ ျပႆနာလို ျပႆနာမ်ိဳး အျပင္မွာ မရွိႏိုင္ဘူးလို႔ေတာ့ မထင္လိုက္ပါနဲ႔။ အဲဒီ့ေလာက္ မထင္ရွားေပမယ့္ အဲဒီ့လို ျပႆနာမ်ိဳးက လက္ေတြ႕ေလာကမွာလည္း ရွိေနပါတယ္။

အမ်ားစုအတြက္ အနည္းစုကုိ စေတးသင့္ပါသလား?

ဒီေနရာမွာ က်ေနာ္ ၾကားျဖတ္ေျပာခ်င္တာက လူ႔စိတ္ဟာ (လူတေယာက္တည္းမွာကုိ) ေရွ႕ေနာက္မညီတဲ့ အေတြးအေခၚေတြကုိ အတူတူ လက္ခံထားတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ သိပၸံက ေျပာတဲ့ ဒုိင္ႏုိေဆာရွိခဲ့တယ္ ဆိုတဲ့ အယူအဆမ်ိဳးကုိ လက္ခံထားသူတေယာက္ဟာ တျခားတဘက္မွာလည္း လူေတြကုိ ဘုရားသခင္က တိုက္ရုိက္ဖန္ဆင္းတယ္ ဆိုတဲ့ အယူအဆေတြ၊ ျဗဟၼာၾကီးေလးပါးကေန ဆင္းသက္လာတယ္ ဆိုတဲ့ အယူအဆေတြကုိ လက္ခံထားတတ္ပါတယ္။ ကုိယ္လက္ခံထားတဲ့ အယူအဆေတြ ေရွ႕ေနာက္ ညီမညီကုိလည္း လူအမ်ားစုက မဆန္းစစ္တတ္ၾကပါဘူး။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ၾကံဖန္လွည့္စားျပီး ေနတတ္ၾကပါတယ္။ မေတာ္တဆ ကုိယ္တေယာက္တည္းရဲ႕ အယူအဆခ်င္း ထိပ္တိုက္ေတြ႕လာရင္ေတာင္ အေတြးကုိ ခ်က္ျခင္းျဖတ္လိုက္ျပီး စဥ္းစားမွႈ ရပ္လိုက္ၾကတာမ်ားပါတယ္။ စိတ္အပင္ပန္း မခံခ်င္တဲ့ သေဘာပါ။

ခုနက ျပႆနာႏွစ္ပုဒ္နဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့ ကိစၥမွာလည္း အတူတူပါပဲ။ လူေတြက ေလးေယာက္ကုိ ကယ္ဖုိ႔အတြက္ Eric ကိုမသတ္လိုေပမယ့္ လက္ေတြ႕ေလာကမွာေတာ့ အမ်ားစုအတြက္ အနည္းစုကုိ စေတးရတာကုိ လက္ခံတာမ်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီ ဆိုတာေတာင္မွ အခါမ်ားစြာမွာ အမ်ားစုအတြက္ အနည္းစုက စေတးခံလိုက္ရတာေတြ ရွိပါတယ္။

ဘာသာျပန္သူအေနနဲ႔ ၾကားျဖတ္ျပီး ဥပမာ တခု ေပးရရင္ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံရဲ႕ ‘အၾကမ္းဖက္မွႈ တိုက္ဖ်က္ေရး’ မွာလည္း လူအမ်ားစု လံုျခံဳေရးအတြက္ သံသယရွိသူ အနည္းစုကုိ ဟုတ္ဟုတ္ မဟုတ္ဟုတ္ အျပစ္ရွိရွိ မရွိရွိ ဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္ျပီး ေမးခဲ့ရတာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ မတရားေပမယ့္ ခံရတဲ့သူအတြက္လည္း ေတာ္ေတာ္ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ခါးစည္းခံရေပမယ့္ လက္ေတြ႕ေလာကမွာေတာ့ အမ်ားစု အက်ိဳးအတြက္ ဆိုျပီး လုပ္ေနရတဲ့ ျပႆနာေတြပါ။

Peter Cave ရဲ႕ အာေဘာ္ ဒုတိယပုိင္းကုိ ဆက္ပါမယ္။
စစ္ပြဲကာလေတြမွာ ဆိုရင္ တခါတရံ လူအမ်ားစုရဲ႕ အက်ိဳးအတြက္ အျပစ္ကင္းတဲ့လူနည္းစုအက်ိဳးေတြကုိ စေတးလိုက္ရတာမ်ိဳးဆိုရင္ လူေတြက အလြယ္တကူ လက္ခံတတ္ၾကပါတယ္။

ဒီ့ထက္ပုိျပီး ႏုိင္ငံတိုင္း ၾကံဳေတြ႕ရေလ့ရွိတဲ့ ဥပမာကေတာ့ အစုိးရေတြက အခြန္ေပးရတဲ့သူေတြေပ်ာ္ေအာင္ အခြန္ေတြေလွ်ာ့ေကာက္မယ္။ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ တဘက္မွာ က်န္းမာေရး က႑ေတြမွာ ဘတ္ဂ်တ္ေတြေလွ်ာ့ခ်ၾကရတဲ့အတြက္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွႈ ပုိမို လစ္ဟင္းသြားတာေၾကာင့္ လူတခ်ိဳ႕ မေသသင့္ပဲ ေသၾကမယ္။ အဲဒါဟာလည္း အမ်ားစုအတြက္ အနည္းစုကုိ စေတးလိုက္ရ ျခင္းပါပဲ။ ေနာက္ျပီး ေကာက္ခံရတဲ့ အခြန္ေတြကို အႏုပညာ က႑ေတြ၊ အားကစား က႑ေတြ၊ ေဖ်ာ္ေျဖေရး က႑တခ်ိဳ႕ေတြမွာ မသံုးပဲ အသက္ၾကီးရင့္သူေတြ၊ ဆင္းရဲသူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး က႑ေတြ အတြက္သာ အသံုးျပဳလိုက္မယ္ ဆိုရင္ ေသဆံုးမွႈေတြ ႏွစ္စဥ္ ေလ်ာ့က်သြားမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႕ေလာကမွာေတာ့ အဲဒါေတြ သံုးရတဲ့အတြက္၊ လူအမ်ားစုရဲ႕ ဘဝအရည္အေသြးေတြ ဘဝေနေပ်ာ္မွႈေတြ တိုးတက္လာေရးအတြက္ လူနည္းစုရဲ႕ အသက္ေတြကို စေတးလိုက္ရသလို ျဖစ္သြားပါတယ္။

တကယ္လို႔ အမ်ားစု အက်ိဳးအတြက္ အနည္းစုကုိ စေတးသင့္တယ္လို႔ ယူဆတယ္ဆုိရင္ သင္ဟာ ‘အမ်ားစုအက်ိဳးအမ်ားဆံုးရွိေရး ဝါဒီ’ Utilitarianism တဦးျဖစ္ပါတယ္။ Utilitarianism ဆိုတာက အားလံုးကုိ ထည့္သြင္း တြက္ခ်က္ျပီး အသားတင္အက်ိဳးအျမတ္ အမ်ားဆံုး ထြက္ေစမယ့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ခ်တဲ့ ဝါဒမ်ိဳးပါ။

ကုိယ္အဂၤါအစားထိုးကုသေရး ပုစၦာနဲ႔ ပတ္သတ္ျပီး ‘individual is king’ ဆိုတဲ့ အျမင္နဲ႔ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ လူတေယာက္ခ်င္းစီရဲ႕ ကုိယ္အဂၤါအစိတ္အပုိင္းကုိ ဘယ္သူမွ ယူပုိင္ခြင့္ မရွိဘူးလို႔ ေစာဒက တက္လို႔ ရပါတယ္။ Eric ကုိ သတ္ျပီးမွ လူေလးေယာက္ကုိ ကယ္မယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆဟာ တဦးခ်င္းစီရဲ႕ အခြင့္အေရးရွႈေထာင့္အရၾကည့္ရင္ လံုးဝမွားယြင္းတဲ့ ကိစၥလို႔ ေျပာရမွာပါ။

တျခားတဘက္မွာ ေခတ္သစ္ စစ္ပြဲေတြအေၾကာင္း စဥ္းစားၾကည့္ၾကပါစုိ႔။ စစ္ပြဲျဖစ္လာျပီ ဆိုရင္ တမင္ရည္ရြယ္ျပီး လုပ္တာမဟုတ္ဘူးဆိုရင္ေတာင္ စစ္ပြဲေၾကာင့္ အရပ္သားတခ်ိဳ႕ ေသၾက၊ ဒုကၡေရာက္ၾကရမွာက ထင္ရွားေနတဲ့ ကိစၥပါ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလိုကိစၥက်ေတာ့ ‘ကာကြယ္ေရး’၊ ‘ႏုိင္ငံ့အေရး’၊ ‘ေတာ္လွန္ေရး’ စတဲ့ စကားလံုးေတြေအာက္မွာ ေရာက္သြားျပီး လုပ္သင့္တယ္ စေတးသင့္တယ္လို႔ ယူဆတတ္ၾကပါတယ္။ စစ္ပြဲနဲ႔ အၾကမ္းဖက္ တုိက္ခုိက္မွႈ ကြာတာက အၾကမ္းဖက္မွႈ တခ်ိဳ႕က အရပ္သားေတြကုိပါ တိုက္ရုိက္ ပစ္မွတ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရလဒ္ ျဖစ္တဲ့ ‘အရပ္သား ေသဆံုးမွႈ’ ဆိုတာခ်င္းက သြားတူေနတဲ့ အတြက္ လူမ်ားစုရဲ႕ ‘အသားတင္စိတ္ေက်နပ္မွႈ အမ်ားဆံုး အေျခအေန’ ဆိုတဲ့ ေနာက္ဆံုးရလဒ္ကုိ အဓိက တန္ဖိုး ထားတဲ့ Utilitarianism ဝါဒရဲ႕ ရွႈေထာင့္အရဆိုရင္ေတာ့ စစ္ပြဲေရာ၊ အၾကမ္းဖက္မွႈေရာ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးဟာ အရွံဳးခ်ည္းပဲမုိ႔ အတူတူပါပဲ။

ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ ကုိယ္အဂၤါအစားထိုးကုသေရး ပုစၦာမွာ စေတးသင့္တယ္လို႔ ေျပာတဲ့ဘက္ကုိ Utilitarianism နဲ႔ပဲ ျပန္ေထာက္စရာ အခ်က္ ရွိေနပါေသးတယ္။ တကယ္လို႔ အဲလိုသာ စေတးေၾကးဆိုရင္ လူတိုင္းရဲ႕ဘဝမွာ လံုျခံဳမွႈ မရွိေတာ့တဲ့အတြက္ လူအမ်ားစုရဲ႕ စိတ္ေက်နပ္မွႈက ထုိးက်သြားမွာ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ မစေတးသင့္ဘူးလုိ႔ ေျပာရင္လည္း ရပါတယ္။

ဒါဆိုရင္ အနည္းစုကုိ စေတးေရး အစီအစဥ္ဟာ အစိုးရရဲ႕ လွ်ိဳ႕ဝွက္ ေပၚလစီ တရပ္….ဥပမာ ႏိုင္ငံ့ လူဦးေရနဲ႔ ယွဥ္ရင္ အနည္းစုျဖစ္သူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွႈ ဘတ္ဂ်တ္ကုိ မသိမသာ ေလွ်ာ့ခ် စေတးျပီးေတာ့ အမ်ားစု စိတ္ေက်နပ္ေရးအတြက္ အခြန္ေလွ်ာ့ေကာက္ခံတာမ်ိဳး၊ စစ္ပြဲလိုျဖစ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ အမ်ားစုလံုျခံဳေရးအတြက္ ဘယ္သူ႔ကုိမဆို တိတ္တိတ္ေလး ဖမ္းဆီး အက်ဥ္းခ် စစ္ေဆးႏုိင္တဲ့ ေပၚလစီမ်ိဳး… ဆိုရင္ ေရာ သင့္အေနနဲ႔ ေထာက္ခံခ်င္ပါသလား။

ေထာက္ခံသည္ ျဖစ္ေစ၊ မေထာက္ခံသည္ ျဖစ္ေစ… အဲလိုမ်ိဳးအေျခအေနေတြ ျဖစ္လာျပီ ဆုိရင္ေတာ့…

မိတ္ေဆြ…သင္ဟာ ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ေအာင္ က်န္းမာေနပါသလား။ ကုိယ္အဂၤါအစားထိုးကုသေရး ေဆးခန္းနားကုိ မသြားတာက အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ေကာင္းကင္ကုိ
Peter Cave ရဲ႕ 'Can a Robot be Human?' စာအုပ္ထဲက ‘The Dangers of Health’ နဲ႔ Andrew Pessin ရဲ႕ ႊ့'The 60 Seconds Philosopher' စာအုပ္ထဲက ‘You Choose, You Lose’ ကုိ ‘free translation’ စတိုင္နဲ႔ ဘာသာျပန္ထားတာပါ။ က်ေနာ္ (ဘာသာျပန္သူ) ေျပာခ်င္တာ တခ်ိဳ႕ကုိလည္း ေဆြးေႏြးသလိုလို ဘာလိုလို ပံုစံနဲ႔ ထည့္ထားပါတယ္။ :D