Saturday, January 27, 2024

စာအုပ်ထဲက နိင်ငံရေး သီအိုရီတွေနဲ့ လက်တွေ့နိုင်ငံရေး

 စာအုပ်တွေထဲက နိုင်ငံရေး သီအိုရီတွေက ..... အကြွင်းမဲ့မမှန်တောင် ယေဘုယျအားဖြင့်ဆိုရင် ..... လွတ်မြောက်မှု၊ တန်းတူညီမျှရေး၊ ပညာထွန်းကားရေး၊ အတွေးအခေါ် ထွန်းကားရေး၊ လူ့အခွင့်အရေးထွန်းကားရေး စသည်ဖြင့် ရည်ရွယ်ကြတာကိုး။

လက်တွေ့လောကမှာကျ (တကမ္ဘာလုံးမှာ) ...... ကိုယ်ကျိုးစီးပွား၊ အုပ်စုငယ်လေးတွေ အကျိုးစီးပွား၊ အာဏာ၊ ငွေ ၊ တခြားသူတွေအပေါ် ထိန်းချုပ်လွှမ်းမိုးနိုင်မှု၊ နောက်ဆုံး ဒီမိုကရေစီလို စနစ်မှာတောင် မှန်မှန်မှားမှား လူကြိုက်များအောင် တနည်းအားဖြင့် လူပြိန်းကြိုက်အောင် လုပ်ရမှု တွေနဲ့ပဲ ပြည့်နှက်နေရော။ 

ဘာသာရေးကို တလွဲ အသုံးချပြီး တချို့ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တွေဟာ သူတို့ကိုယ်သူတို့ ဘယ်ဘာသာက ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ကျေကျေနပ်နပ် တံဆိပ်ကပ်ခံယူပြီး သူတို့အကျိုးစီးပွားရှာကြ၊ လူတွေကို လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်ကြသလို...... လက်တွေ့ နိုင်ငံရေးလောကမှာလည်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးသမား အများစုကြီးကလည်း ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ဘယ်ဝါဒီအဖြစ်၊တံဆိပ်ကပ်ပြီး အကျိုးစီးပွားရှာတာနဲ့ လူတွေကို လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်တာကပဲ ပိုများမယ်ထင်တယ်။ 

အမေရိကန်လို နိုင်င့တွေမှာတောင် မွဲသူတွေ သမ္မတ မဖြစ်နိုင်။ (အမေရိကန်က အကောင်းဆုံးမို့ ဥပမာပေးတာမဟုတ်။ ယေဘုယျအားဖြင့် လူတွေ အကြိုက်ဆုံးမို့ ဥပမာ ထည့်ပေးတာ) ပိုက်ဆံမရှိရင် ကမ်ပိန်းလည်း လုပ်လို့မရဘူးလေ။ အလွန်အကျွံအရင်းရှင်ဆန်တဲ့ ကမ္ဘာမှာက တော်လှန်ရေးတောင် ငွေနဲ့လုပ်နေရပြီး ငွေရှိမှ လူရာဝင်သလို ဖြစ်နေတာကိုး။ 

ပညာကို အားပြုသူတွေနဲ့ ကျင့်ဝတ်ကို အားပြုချင်သူတွေဟာလည်း အားကောင်းလှတဲ့ ရေစီးကြောင်းကြီးအောက်မှာ ရှင်သန်ဖို့အတွက် လိုက်မျောရတော့တာပါပဲ။ ကိုယ့်ခံယူအချက်အတိုင်း လုပ်နိုင်တာရှိရင်တောင် ဒီကမ္ဘာ့စနစ်ကြီးအောက်မှာ လိုက်မျောရင်းနဲ့ တတ်နိုင်သမျှလေး ပညာသမားဆန်ဆန်၊ ကျင့်ဝတ်သမားဆန်ဆန် တနိုင်တပိုင်လေးပဲ လုပ်လို့ရတော့တာ။

Friday, January 26, 2024

Polymaths

 Polyglot တွေကို သဘောကျတယ်တယ်။ ဒါပေမယ့် polymaths တွေကို ပိုသဘောကျတယ်။ 

AI ခေတ်မှာတော့ ဘယ်လိုဖြစ်မလဲမသိ။ AI က တချို့ဟာတွေကို perfect ဖြစ်အောင် မလုပ်နိုင်ဘဲ လူက ကြည့်ပေးဖို့လိုလို့ တခုခုကို specialization လုပ်ထားတဲ့သူတွေပဲ ပိုပြီးအလုပ်ဖြစ်မလား။ ဒါမှမဟုတ် AI software တွေဆိုတာ  လိုင်းတခုကိုပဲ specialize လုပ်ထားတာမို့ အဲဒါတွေကြား ပေါင်းကူးပေးနိုင်မယ့်  interdisciplinarity သမားတွေပဲ ပိုအလုပ်ဖြစ်မလား။ အဲဒါတော့ မသိ။

Renaissance ခေတ်မှာတော့ အထင်ရှားဆုံး polymath က လီယိုနာဒိုဒါဗင်ချီ ပေါ့။ Breakthrough ဖြစ်မယ့်အရာတွေ မလုပ်နိုင်ခဲ့ပေမယ့် နယ်ပယ်များများမှာ သူကထိပ်တန်း။ မကြားသေးခင်ခေတ်မှာတော့ John von Neumann က polyglot လည်း ဖြစ်သလို polymath တယောက်လို့လည်း ပြောလို့ရလောက်တယ်။ သူက breakthrough ပါ ဖြစ်တယ်။  

ဒါပေမယ့် Polymath လို့ သုံးဖို့က နေရာတိုင်းမှာ ထိပ်တန်းတို့ breakthrough တို့ ဖြစ်ဖို့တော့ မလိုပါဘူး။ နယ်ပယ်တော်တော်များများအပေါ် passion ပြင်းပြပြီး အဲဒီထဲက နယ်ပယ် သုံးလေးခုလောက်ကို အတန်အသင့် နားလည်ရင် polymath လို့ ခေါ်ချင်ခေါ်လို့ ရတာပဲ။  လူသိများစရာလည်း မလိုဘူး။ အဲလိုအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ရင်တော့ Polymath က ကျွန်တော့်မိတ်ဆွေထဲမှာလည်းရှိတယ်။ Definition ဖွင့်တဲ့အပေါ်တော့ မူတည်မှာပေါ့။ ပညတ်တွေအကြောင်း ပြောတာဆိုတော့လည်း အယူအဆတော့ ကွဲမှာပေါ့။ 

YouTube မှာဆိုရင်တော့ Professor Dave ကို သဘောကျတယ်။ ပရော်ဖက်ဆာဆိုတဲ့ နာမည်ကတော့ သူ့ဘာသာသူ ပေးထားတာပါ။ သူက ထိပ်တန်းပညာရှင် မဟုတ်ပေမယ့် ဘာသာရပ်တော်တော်များများကို သူကိုယ်တိုင် ဗွီဒီယီုတွေ ဖန်တီးပြီး နက်နက်နဲနဲ သင်ပေးနိုင်တယ်။ ပြီးတော့ musician လည်းဟုတ်တယ်။

Thursday, January 25, 2024

Self-connection (4)

“စိတ်ကို ထိထိရောက်ရောက် manage လုပ်နိုင်ရင် time management လုပ်ဖို့ သိပ်လိုမှာ မဟုတ်တော့ဘူးလို့” မနက်က အင်္ဂလိပ်လို ရေးလိုက်တာက တကယ်တော့ မှန်ပါတယ်။ serious မဖြစ်အောင်သာ ကိုယ်ပိုင်ဒိုင်ကြောင်လို့ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် တမင်ထည့်လိုက်တာ။ တကယ်တော့ ဒါက အထူးအဆန်းလည်း မဟုတ်။ လူတိုင်း သိနိုင်တဲ့ သဘောတရားပါ။ 

“You don't need to manage your time if you can effectively manage your mind” လို့ ကိုယ့်ဘာသာ ရေးလိုက်တာ။ 

စိတ်ကို manage လုပ်တယ်ဆိုတာက စိတ်ကို အတင်းကြီး control လုပ်ခိုင်းတာ မဟုတ်ဘူး။ လုပ်လို့လည်း မရဘူး။ စိတ်နောက် မလိုက်တာ၊ ပေါ်လာတဲ့ အတွေးမှန်သမျှနောက် မလိုက်တာ၊ ဗျာမများတာ၊ အာရုံမများတာ၊ အာရုံငါးပါးနောက် မလိုက်တာ၊ အတွေးထဲမှာ resistance တွေ မများတာတွေကို ဆိုလိုတာပါ။

စိတ်ကို ကောင်းကောင်း manage မလုပ်နိုင်လို့ လောဘနောက် လိုက်မယ်ဆိုပါတော့။ အလုပ်တွေ သိမ်းကြုံးလုပ်ရတာမျိုးရှိမယ်။ အချိန်ရှားသွားမယ်။ ဒေါသနောက် လိုက်မယ်ဆိုပါတော့။ မလိုအပ်တဲ့ ငြင်းခုန်မှုတွေ၊ ရန်ပွဲတွေ ဖြစ်ခဲ့တယ်။ အချိန်တွေ အများကြီး ကုန်သွားတဲ့အပြင် energy ပါ ကုန်တယ်။ အာရုံငါးပါးနောက်လိုက်မယ် ဆိုပါစို့။ ဘောလုံးပွဲဆိုလည်း ကြည့်ချင်မယ်၊ ရုပ်ရှင်ဆိုလည်း ကြည့်ချင်မယ်၊ ကိုရီးယားငါးဆိုလည်း ကြည့်ချင်မယ်၊ အွန်လိုင်းက ပွဲသမျှ ကိစ္စမှန်သမျှလည်း ဝင်ပါမယ်ဆိုပါစို့။ အချိန်ရှားသွားမယ်။ အသည်းကွဲတဲ့ ခံစားမှုနောက် လိုက်မယ်ဆိုပါစို့။ အတွေးလွန်ပြီး အလုပ်တွေ၊ လေ့လာမှုတွေ ပျက်မယ်။ အသည်းကွဲရင်းနဲ့ အချိန်တွေ အလကားကုန်သွားမယ်။ ပိုဆိုပြီး အရက်တွေဘာတွေ သောက်ရင် အချိန်ထပ်ကုန်ဦးမယ်။ နောက်ရက် အရက်နာကျရင် အချိန် ထပ်ထပ်ပြီး ပိုကုန်မယ်။ ကျွန်တော်ဆို အဲလိုမျိုးတွေနဲ့ အချိန်တွေ တအားဖြုန်းခဲ့တာ။ 

အတိတ်ကို တွေးပြီး စိတ်မချမ်းမသာဖြစ်ရင် အချိန်တွေကုန်မယ်။ အနာဂတ်အတွက် ကြောင့်ကျနေရင် လုပ်ချင်တာကို  မလုပ်ရဲတော့ပဲ အချိန်ကုန်မယ်။ ဒါကြောင့် ဗုဒ္ဓဘာသာက စိတ်ကို ပစ္စုပ္ပန်မှာပဲ ထားခိုင်းတာ။ အတိတ်ကို သင်ခန်းစာ ဖျတ်ခနဲယူရုံ၊ အနာဂတ်အတွက် အချိန်နည်းနည်းလေး ယူပြီး ပလန်ချတာမျိုးတော့ ရှိမှာပေါ့။ 

စိတ်နောက်၊ အတွေးနောက်ပဲ လိုက်နေရင် အချိန်အပြင် energy လည်း ကုန်တာပဲ။ ဒီတော့ mind တခုကို management ကောင်းကောင်းလုပ်နိုင်ရုံနဲ့ time management နဲ့ ပိုကောင်းလာမယ့်အပြင်….. လူ့ energy ကိုပါ အကျိုးရှိရှိ အသုံးချရာ ရောက်နိုင်တယ်။ 

mind ကို ကောင်းကောင်း manageလုပ်နိုင်ကောင်း လုပ်နိုင်မယ့် နည်းလမ်းတစ်ခုကတော့ အတွေးတွေရပ်ဖို့ပဲ။ ဒါပေမယ့် အတွေးတွေ ရပ်ဖို့က မလွယ်ဘူး။ ဒီတော့ လုပ်နိုင်တာက ပေါ်လာတဲ့ အတွေးတွေကို သူ့သဘောသူဆောင်ပြီး ခဏပေါ်လာတဲ့ တိမ်တွေလို၊ လမ်းမှာဖြတ်သွားတဲ့ ကားတွေလို သဘောထားပြီး၊ (လမ်းမှာဖြတ်သွားတဲ့ ကားတစ်စီးချင်းရဲ့ နောက်ကို မလိုက်သလို) အတွေးတွေနောက်ကိုလည်း မလိုက်ဖို့။ အခြားတစ်ဘက်မှာ လမ်းပေါ်သွားနေတဲ့ ကားတစ်စီးချင်ကို မလာနဲ့လို့ လိုက်တားနေရင် အချိန်နဲ့ energy ကို ဖြုန်းရာရောက်မှာဖြစ်သလို) အတွေးတွေကိုလည်း မလာနဲ့ဆိုပြီး အတင်းမောင်းထုတ်နေရင် အင်အားတွေ အချိန်တွေ ဖြုန်းရာကျမှာပဲ။ 

အလယ်အလတ်လမ်းလို့ ခေါ်ရမလား၊။ အတွေးတွေနောက်လည်း မလိုက်၊ အတွေးတွေကိုလည်း ဇွတ်အတင်းမောင်းမထုတ်ဘဲ observer လို စောင့်ကြည့်တာဟာ meditation တမျိုးပါပဲ။ 

ဒီနေရာမှာ ပြောချင်တာ တခုက ဘာသာရေးတွေမှာ ပုံပြင်တွေနဲ့ ခြောက်လိုက် မြှောက်လိုက်လုပ်ထားတဲ့ အရာတွေ နဲ့ လိမ်ညာထားတဲ့ အရာတွေ ရှိသလို၊ အသုံးဝင်ပြီး တန်ဖိုးရှိမယ့် စိတ်ငြိမ်းချမ်းတည်ငြိမ်ရေး နည်းလမ်းတွေ၊ စိတ်ထားကောင်းရေး လမ်းစဉ်တွေနဲ့ အမှန်တရားကို ရှာဖွေမှုတွေလည်း ရှိပါတယ်။ 

ဘာသာတူသူတွေ ဂိုဏ်းဖွဲ့ပြီး ဘာသာမတူသူတွေအပေါ် လူမိုက်ဆန်စေအောင် တွန်းပို့တဲ့ အရာတွေလည်း ရှိနိုင်သလို၊ တခြား တဘက်မှာလည်း ယူတတ်ရင် အဲလို ခွဲခြားမှုတွေကို ပြိုကျစေမယ့် လမ်းညွှန်မှုတွေလည်း ရှိပါတယ်။ (ဒါပေမယ့် အဲလိုကောင်းတဲ့အရာတွေဟာ ဘာသာရေးမှာပဲ ရှိတာလို့တော့ မဆိုလို။ ဘာသာရေး မပါဘဲလည်း ဘာသာမဲ့နေလည်း အဲလိုသဘောတရားတွေကို တွေးခေါ်ကျင့်ကြံလို့ ရပါတယ်)

ပြီးတော့ အင်္ဂလိပ်လို self-help လို့ ခေါ်တဲ့အရာမှာ နှစ်မျိုးရှိတယ်။ တစ်မျိုးက လူ့လောဘကို ဆွပေးတဲ့တက်ကျမ်းတွေ။ ကြိုးစားရင် ဘာမဆိုဖြစ်မယ်တို့၊ တနေ့ လေးနာရီပဲ အိပ်ပြီး ဘယ်သူက ဘယ်လိုကြိုးစားလို့ အောင်မြင်သွားတယ်ဆိုတဲ့ အရာတွေ။ ချမ်းသာဖို့ ဆိုတဲ့အရာတွေ။ အဲဒါတွေဟာ false hope ပေးပြီး လောဘကို ဆွပေးတာပါ။ 

နောက်တမျိုးကတော့ spirituality နဲ့ ပတ်သတ်တာပါ။ အဲဒါကကျ စိတ်ကို ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အထောက်အကူပြုစေပြီး၊ လောဘဒေါသ matrix ကြီးထဲကနေ လွတ်မြောက်ရေးကို ဦးတည်တာပါ။ အဲဒီမှာလည်း တကယ်မရှိတဲ့အရာကို false hope တွေ ပေးတာတွေလည်း ရှိနိုင်တယ်။ အဲလို ထောင်ချောက်တွေကိုပါ ရှောင်နိုင်မယ်ဆိုရင်တော့ ကိုယ့်အတွင်းစိတ်အသံကို တိတ်တိတ်လေး ကိုယ်နားထောင်ရင်းနဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် တွေ့ရှိစေဖို့ အထောက်အကူပြုမယ့် tool တွေပါ။ အဲဒါတွေလုပ်လို့ နိဗ္ဗှာန်ရမရတော့ အာမ မခံနိုင်ဘူး။ နိဗ္ဗာန်ဆိုတာ ရှိမရှိလည်း အာမ မခံနိုင်ပါဘူး။ ချမ်းသာမယ်လို့လည်း အာမ မခံနိုင်ဘူး။ အောင်မြင်မယ်လို့လည်း အာမ မခံနိုင်ဘူး။ အာမခံနိုင်တဲ့ တခုတည်းသော အရာက နှစ်အကန့်အသတ်နဲ့ နေရမယ့် လူ့လောကမှာ စိတ်ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်း နေရလိမ့်မယ်လို့တော့ အာမခံလို့ရတယ်။ 

အဲဒါကို တက်ကျမ်းတွေနဲ့ ရောမှာစိုးလို့ self-help လို့လည်း မခေါ်ချင်ဘူး။ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်တော့ self-connection လို့ပဲ ဟိုးတလောက နာမည်ပေးထားလိုက်တယ်။ တခုတော့ ရှိတယ်။ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် စိတ်ငြိမ်းချမ်းရေး အတွက် meditation လုပ်တာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ နောက်ဆုံး ဘာသာရေးပဲ လုပ်လုပ်…. အဲဒါကြီးကို universal အမှန်တရားကြီး အဖြစ် လူတိုင်းကို အတင်းလက်ခံခိုင်းတာမျိုး မလုပ်ဖို့လိုတယ်။ spiritual လုပ်သူဖြစ်ဖြစ် မလုပ်သူဖြစ်ဖြစ် အတူတူချင်းကို…. ငါတော့ မြင့်မြတ်ပါတယ်ဆိုပြီး တမူးပိုမရှူမိဘဲ ဒါတွေကို subjective truth ဒါမှမဟုတ် ကိုယ့်ရဲ့ တကိုယ်စာ preference လေးအဖြစ် လက်ခံထားဖို့ပါ။ 

ဒါမျိုးတွေ ရေးတယ်ဆိုတာကလည်း ဒါကို ပကတိအမှန်တရားအဖြစ် လူတိုင်းကို နားချဖို့ မဟုတ်ဘဲ ကိုယ့်တကိုယ်စာအကြိုက် စိတ်ငြိမ်းချမ်းရေး နဲ့ သူ့တကိုယ်စာအကြိုက် စိတ်ငြိမ်းချမ်းရေးမှာ သင်္ချာလို set သဘောနဲ့ ပြောရင် intersection လေးတွေရှိနိုင်လို့ အဲဒါလေးတွေ ပိုရှင်သန်လာအောင် သတိပြု ပျိုးထောင်နိုင်ရုံလေးသက်သက်။ 

(ကောင်းကင်ကို)

Wednesday, January 10, 2024

Self-connection (3) - တရားထိုင်တဲ့ လူတစ်ယောက်ဟာ စက်ရုပ်ဖြစ်သွားနိုင်လား။

 (၂၀၂၀ ဒီဇင်ဘာတုန်းက ကျွန်တော်ရေးဖူးတယ်။ "စက်ရုပ်က လူတွေကို လုံးဝ လွှမ်းမိုးဖို့ ဆိုတာကတော့ သူတို့ကို survival instinct တွေ၊ ego တွေပါ ထည့်ပေးမှ ရမယ်ထင်တယ်။ အတ္တလုံးဝ မရှိရင်၊ ရှင်သန်ကျန်ရစ်လိုစိတ် မရှီရင် တည်တံ့ဖို့၊ လူတွေကို လွှမ်းနိုင်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘူး။ " - ၂၀၂၀ ဒီဇင်ဘာ

တနည်းအားဖြင့်တော့ အေအိုင်ကို လူနဲ့တူအောင်လုပ်ချင်ရင် survival instinct တွေ၊ ego တွေ၊ အစွဲအလမ်းတွေ ထည့်ပေးရမယ်ပေါ့။ အဲဒါနဲ့ ပြောင်းပြန်ဆိုရင်ရော။ လူဟာ အတ္တနဲ့ အစွဲအလမ်းမရှိရင် စက်ရုပ်လို၊ အေအိုင်လို ဖြစ်သွားမှာလား။
ပြောချင်တာက ဒီမှာ။ ကျွန်တော်က ဖရီးသင့်ကာ နဲ့ agnostic ဆိုပေမယ့် ဘာသာရေး ဒဿနထဲမှာ ကိုယ့်ကို အများဆုံးလွှမ်းမိုးတာက ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ တာအို နဲ့ ဆူဖီပေါ့။ အမှန်တရား အရှိတရားမဟုတ်ဘဲ တစ်ကိုယ်ရည် အကြိုက်အရ ပြောရရင် တာအိုပြီးရင် ဗုဒ္ဓဘာသာ အတွေးအခေါ်ကို အနှစ်သက် အမြတ်နိုးဆုံးပေါ့။ (ကျန်တာတွေကို နှိမ်ချလိုရင်း မရှိဘူးနော်။ ပြီးတော့ ဘယ်ဘာသာကိုမှ အကြွင်းမဲ့ ယုံကြည်လက်ခံ ကြိုက်နှစ်သက်ခြင်းလည်း မရှိဘူး)
ဗုဒ္ဓဘာသာရဲ့ mediation ကို၊ Hindu ဂုရုတွေနဲ့ spiritual ဂုရုတွေပြောတဲ့ တချို့ meditation တွေကိုလည်း ကြိုက်တယ်ပေါ့။ ကျွန်တော်က အတွေးများတဲ့သူဆိုတော့ အရာရာကိုတွေးပြီး စိတ်ပင်ပန်းတတ်သူကိုး။ အတွေးတွေ ပယ်ရတာ (တကယ်တော့ ပယ်လို့မရဘဲ ထိန်းချုပ်လို့မရဘဲ စောင့်ကြည့်ရတာ) ကို ကြိုက်တယ်။ အတွေးတွေ နည်းသွားမယ်။ အတွေးတွေ ရှိနေလည်း အဲဒီအတွေးတွေနောက်ကို မလိုက်သလို အတွေးတွေ မလိုချင်ဘူးလို့လည်း မဆန့်ကျင်ဘူးပေါ့။ အတွေးတွေ အပေါ် အစွဲကျွတ်သွားမယ်။ သောကတွေနည်းသွားမယ်။ အစွဲတွေလည်း နည်းသွားမယ်ပေါ့။
အေအိုင်ပေါ်လာတဲ့အခါမှာပြဿနာတခု ဝင်လာတယ်။ mediation ကို ကြိုက်ပေမယ့် သံသယ တခု ဝင်လာတယ်။ ငါတို့ လူအဖြစ် ဖြစ်တည်နေတာ၊ လူပီသနေတာက အတ္တတွေ အစွဲအလမ်းတွေ ရှိနေလို့လို့။ အေအိုင်မှာ အဲဒါတွေ မရှိနိုင်တော့ အေအိုင်ဟာ လူလို ဖြစ်မလာတော့ဘူး။ စက်နဲ့တီးတဲ့ ဂီတသံက လူကိုယ်တိုင်တီးတာထက် ပိုမြန်ပိုကောင်းလည်း ခုတီးပြနေတာက လူဆိုတဲ့ အစွဲနဲ့ ကျွန်တော်တို့ ပိုမြတ်နိုးကြမှာ မဟုတ်လား။ ပန်းချီကို စိတ်ကူးမကွန့်မြူးဘဲ ပုံတူဆွဲထားတာဆိုရင်တောင် အဲဒီပန်းချီကို ဓာတ်ပုံထက် ပိုနှစ်သက်ကြမှာပဲ။ လူက ဆွဲထားလို့။ လူသားချင်းဆိုတဲ့ အစွဲနဲ့ လူလူချင်း ပိုအားပေးကြတာလည်း ပါမယ်။ စက်လို လွယ်လွယ်လေးနဲ့ လုပ်နိုင်တာမျိုးမဟုတ်ဘဲ ကြိုးစားအားထုတ်ပြီးမှ အနှစ်နှစ်အလလပါရမီဖြည့်ဆည်းပြီးမှ ရလာတဲ့အရာတွေဆိုတာကို သိတဲ့အသိနဲ့ အစွဲနဲ့ ပိုပြီးတန်ဖိုးထားကြမယ်။ အစွဲဖြုတ်ကြည့်လိုက်ရင်တော့ (ရလဒ် ကိုပဲကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့) အတူတူ ဖြစ်နေမှာ။ mediation လုပ်တယ်ဆိုတာက အစွဲဖြုတ်ဖို့လေ။ ခန္ဓာကိုယ်ကိုတောင် ငါအဖြစ် မစွဲရတော့၊ ကိုယ့်အတွေးတွေကို အရှိတရားအဖြစ် မစွဲရတော့ဘူးဆိုတော့ အနုပညာတွေ၊ ဒါက handmade တို့ homemade တို့ လူက တီးခတ်ထားတာတို့ဆိုတဲ့ အစွဲတွေပါ အရေးပါတော့မှာ မဟုတ်ဘူးပေါ့။ ဒါဆိုရင် တရားထိုင်လိုက်ရင် စက်ရုပ်ဆန်သွားမလား၊ စက်ရုပ်ဖြစ်သွားမလား လို့ သံသယ ဝင်မိတယ်။ ပူပင်သောကတွေ လျော့ချင်တယ်ဆိုပေမယ့် ပူပင်သောက လုံးဝ မရှိတော့ရင်၊ အတွေးတွေ လုံးဝမရှိတော့ရင်၊ အတ္တမရှိတော့ရင် စက်ရုပ်ဖြစ်သွားမှာလား။
ဟိုတလောက ကိုပိုင်သွန်ဲ့ဆွေးနွေးတော့ သူကတော့ အတွေးတွေ မရှိတော့၇◌င်တောင် affection ဆိုတာ ကျန်ခဲ့မယ်တဲ့။ ဒါပေမယ့် အဲဒီကျန်ခဲ့မယ့် affection ဆိုတာကို ကျွန်တော် နားမလည်ဘူး။ spiritual စာအုပ်တွေထဲမှာပြောတဲ့ အတ္တဆိုတာ ပျောက်သွားရင် ချစ်ခြင်းမေတ္တာ love ဆိုတဲ့အရာ (loving kindness) ဆိုတဲ့ အရာကတော့ ကျန်နေဦးမှာလား။ အဲလိုဆိုရင်တော့ လူဟာ တရားထိုင်တာ ရာနှုန်းပြည့်အောင်မြင်သွားရင်လည်း စက်ရုပ်ဖြစ်စရာ အကြောင်းမရှိဘူး။ စက်ရုပ်ကလည်း အဲဒီ affection မရမချင်း လူဖြစ်မလာနိုင်ဘူး။ (အဲဒီ affection ဆိုတာကို physical fundamental အဆင့်ထိ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကြည့်ရင်တော့လည်း အဲဒါသည်ပင် ဘာမှမဟုတ်တဲ့ အရာဖြစ်သွားနိုင်တယ်။ ဒါကိုတော့ ပြောလိုရင်း မဟုတ်တော့ ထားပါတော့။) အဲဒီ affection ဆိုတာက တခြား သတ္တဝါတချို့မှာရော ရှိနိုင်မလား။
ပြီးတော့ ညီငယ် လပြည့်နဲ့လည်း ဟိုနေ့ညက ဆွေးနွေးသေးတယ်။ လပြည့်ကို ကျွန်တော်က အဲဒီ အစွဲအကုန်ပယ်လိုက်ရင် လူက စက်ရုပ်ဖြစ်သွားမလားဆိုတဲ့ သံသယကို ပြောတော့ သူက ပြန်ပြောတာက….ကျွန်တော်ကိုယ်တိုင် သူ့ကို ပြောဖူးတာတခုရှိတယ်တဲ့။ “ဗုဒ္ဓက ခံစားမှု (အတ္တ)တိုင်းကို မပယ်ဘူးလို့ အကိုလည်း ပြောခဲ့ပါတယ်တဲ့။ ကျွန်တော်ပြောတာကို ကျွန်တော်မမှတ်မိဘူး။ လပြည့်က ဆက်ပြောတယ်။ “ကျွန်တော်အတ္တ အကုန်ပယ်ဖူးတယ်။ လိုချင်စိတ်အကုန်လျှော့မိတဲ့အခိုက်မှာ ကျွန်တော်တုန်တက်လာတယ်။ ကျွန်တော် ဒီလောကမှာ နေစရာမရှိတော့ဘူးလို့ ခံစားလိုက်ရဘူးတယ်။ ဗုဒ္ဓက မဇ္ဈိမပါ။ အလယ်အလတ်ပါ။ လူဖြစ်တည်စေမယ့် သမားရိုးကျ ခံစားမှုတွေကို သူလက်ခံမယ်။ ပိုတာကိုသာ သူဖြတ်ခိုင်းမှာ”
ဒါတွေကိုက မင်းတို့က… လက်တွေ့လုပ်မကြည့်ဘဲ…လျှောက်တွေးနေတာ၊ လျှောက်စဉ်းစားနေတာလို့ ပြောလို့ရပေမယ့် အဲဒါမျိုးကလည်း ပညာကို ပိတ်ပင်ခြင်းပါပဲ။ ဒါက ပရမ်းပတာ ပူလောင်တဲ့ အတွေးတော့ မဟုတ်ဘဲ functional thinking ပါ။ အမှန်တရားတို့ အရှိတရားတို့ absolute truth တို့ မဟုတ်ပေမယ့် တခုခုမလုပ်ခင် functional thinking ကတော့ လိုတော့လိုတယ်။ နို့မို့ ကျွန်တော် တရားတအားပေါက်ပြီး စက်ရုပ်ဖြစ်သွားခဲ့ရင် ဘယ်သူတာဝန်ယူမှာလဲ။ ကဲ။
Functional thinking သဘောဟာလည်း အေအိုင်က လိုက်တုလို့ရမယ်ဆိုရင်တောင် လောလောဆယ်တော့ လူ့ဖြစ်တည်မှုထဲက တစ်ခုပါပဲ။
အတွေးတွေဟာ အရှိတရားမဟုတ်ကြောင်း၊ အမှန်တရားစစ်စစ်မဟုတ်ကြောင်းကတော့ ကိုပိုင်သွန်က bayesian brain ဆိုပြီး ခဏခဏ ပြောတယ်။ အပြည့်အစုံတော့ ကျွန်တော် အသေးစိတ် သဘောမပေါက်ပေမယ့် အဲဒီ concept ကို ဖမ်းမိပါတယ်။ နောက် ကျွန်တော်လည်းဖတ်ဖူးပြီး ကိုယ်ပိုင်သွန်လည်း ခဏခဏပြောတဲ့ တရုတ် တာအိုဝါဒ မာစတာ တယောက်ရဲ့ စကားပေါ့။ သူ့အသံထွက်တော့ ကျွန်တော်မသိ။ ကိုပိုင်သွန်ကတော့ ကျွမ်းဇီ လို့ အသံထွက်တယ်။ အင်တာနက်မှာ ရှာကြည့်တော့လည်း ကျွမ်းဇီလိုလို ကျွမ်းဇာလိုလိုပဲ။ ထားပါတော့။ တနေ့ သူက အိပ်မက်မက်တယ်။ အိပ်မက်ထဲက သူက လိပ်ပြာဖြစ်နေတာ။ သူနိုးလာတော့ သူက ဒီလိုတွေးတယ်။ တကယ့်အဖြစ်က လူက လိပ်ပြာဖြစ်ကြောင်း အိပ်မက်မက်တာလား။ နိုးလာချိန်ဟာ တကယ်တော့ လိပ်ပြာက လူဖြစ်ကြောင်း အိပ်မက်မက်နေတာလားပေါ့။ အိပ်မက်ဟုတ်မဟုတ် သိရအောင် ဆွဲဆိတ်ကြည့်ရလို့ နာတယ်ဆိုရင်လည်း အဲဒါက အိပ်မက်ထဲမှာ ဆွဲဆိတ်ကြည့်ပြီး အိပ်မက်ထဲမှာ နာတာ ဖြစ်ချင်ဖြစ်မှာလေ။ science နယ်ပယ်ထဲတော့ အကျုံးမဝင်တဲ့ ဒဿနပေါ့။ Falsification လုပ်လို့မရလို့။ လုပ်လို့ရတယ်ဆိုတောင် အိပ်မက်ထဲမှာ ဆွဲဆိတ်ကြည့်သလိုမျိုး အိပ်မက်ထဲက falsification လို့ ပြောလို့ ရနေတာပဲ။
ထားပါတော့။ အိပ်ပျော်ခြင်းနဲ့ တရားထိုင်ခြင်း မတူပေမယ့် တရားထိုင်ခြင်းရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးက အတွေးတွေ ပယ်သတ်ဖို့ဆိုရင် အိပ်ပျော်ခြင်းလောက် အတွေးတွေကို ပယ်သတ်နိုင်တာ ရှိဦးမလား။ ဒါကြောင့် ဒလိုင်းလားမားက ပြောတာဖြစ်မယ်။ Sleep Is the Best Meditation။ ဒါပေမယ့် တဘက်မှာက အိပ်နေတဲ့အချိန်ဆိုတာ (အနားယူတာ၊ မှတ်ဉာဏ် ပြန်တည်ဆောက်တာ ဘာညာတွေ မရှိမဖြစ်ဆိုပေမယ့်) တကယ်ဆို လူ့ဘဝ တန်ဖိုးတွေကို သူက တည်ဆောက်တာမဟုတ်ဘူး။ တနည်းအားဖြင့် ပြောရရင် ရှင်သန်ခြင်းဆိုတာကို အိပ်နေချိန်တွေက တည်ဆောက်တာ မဟုတ်ဘဲ နိုးနေချိန်တွေက တည်ဆောက်တာ။ ဒါဆို တရားထိုင်တာကရော အဲလို အားတွေပြန်ဖြည့်ပေးရုံ ဘဝအမောပြေစေရုံ သက်သက်ပဲလား။ ၂၄နာရီ တရားထိုင်နေမယ်ဆိုရင် ရှင်သန်ခြင်းရဲ့ အဓိပ္ပါယ် ကျန်နေနိုင်သေးသလား။ အတ္တတွေ အစွဲတွေ ရာနှုန်းပြည့် မရှိတော့ဘူးဆိုရင် လူတစ်ယောက်ဟာ စက်ရုပ်ဖြစ်သွားနိုင်လား။ ဖြစ်ဖြစ် မဖြစ်ဖြစ် စိတ်ပူလောင်တာတွေ လျော့ဖို့ တရားကတော့ ထိုင်ရဦးမှာပဲ။ ပြီးတော့ သီအိုရီအရသာ စဉ်းစားတာ။ ကိုယ်က အချိန်ပြည့် တရားထိုင်နိုင်မယ့်သူလည်း မဟုတ်ဘူး။
ဒါက အများလက်ခံထားတဲ့ စာအုပ်တွေအတိုင်း လိုက်ရေးတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီတော့ ကြိုက်သလို မန့်လို့ရတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘာသာရေးစာအုပ်တွေထဲက ဟာတွေနဲ့ မတူဘူးလို့တော့ မပြောပါနဲ့။ အဲဒါတွေအတိုင်း လက်ခံယုံကြည်နေတာ မဟုတ်လို့၊ အဲဒီက ချပေးတဲ့အတိုင်း လိုက်တွေးးထားတာ မဟုတ်လို့။
ဒီလိုအကြောင်းအရာတွေ လျှောက်ရေးနေတာအတွက် ခေါင်းစဉ်ကိုတော့ တသမတ်တည်းဖြစ်အောင် Self-connection 1,2,3 လို့ ပေးထားပါတယ်။ လျှောက်ရေးတယ်ဆိုတာလည်း တကယ် လျှောက်ရေးလို့ သုံးတာပါ။ ဒါပေမယ့် ဒီနေရာက "လျှောက်" ဆိုတဲ့စကားလုံးက အများသတ်မှတ်ထားတဲ့ဘောင်တွေကို ဂရုမစိုက်တဲ့ သဘောကို ပြောတာ။ အများသတ်မှတ်တဲ့ ဘောင်မုတ်ဘဲ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် ပိတ်မိနေတဲ့ ဘောင်ထဲတော့ ရောက်ချင်ရောက်နေမှာပေါ့လေ။

Wednesday, January 3, 2024

ကျင့်ဝတ် နဲ့ လက်တွေ့နိုင်ငံရေး အမြင်

 NUG က One China principle ကို ထောက်ခံကြောင်း ကြေငြာချက်ထွက်လာတယ်။ တရုတ်အစိုးရရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို ရော စောင့်ရှောက်မယ်ပေါ့။ 

အရင် ခေတ်အဆက်ဆက်ကရော၊ NLD အစိုးရ လက်ထက်တုန်းကလည်း ထိုင်ဝမ်လို့တောင်မှ မသုံးတာ။ တရုတ်လို့ ရေးပြီး ကွင်းစကွင်းပိတ်ထဲကနေ ထိုင်ပေ လို့ သုံးတာ။ တရုတ်(ထိုင်ပေ) ပေါ့။ NLD အစိုးရ လက်ထက်မှာလည်း ဒလိုင်းလားမားတို့ တိဘက်အရေး၊ ဟောင်ကောင်အရေးတို့ကို လျစ်လျူရှုခဲ့တဲ့အပြင် အဲဒီကိစ္စတွေမှာ တရုတ်ဘက်ကိုပါ ပိုယိမ်းခဲ့တာပါပဲ။ 

တရုတ်ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို အတိုင်းအတာ တစ်ရပ်အထိ ခံရတာက စစ်ကောင်စီတင်မဟုတ်။ NLD တို့ NUG တို့တင် မဟုတ်။ EAO တချို့လည်း ခံရတာပဲ။ EAO တွေနဲ့ အခု NUG လုပ်တာ ဘာကွာလဲဆိုတော့ တချို့ EAO တွေ တရုတ်ဘက် ယိမ်းတယ်ဆိုရင်တော်င ဘယ် EAO ကမှတော့ One China principle ဘာညာပြောတာ မကြားဖူးဘူး။ ဒါကလည်း အစိုးရအဖြစ် မခံယူထားလို့ ဖြစ်နိုင်တယ်။ NUG ကတော့ ကြားနေ အနေအထားတောင် မဟုတ်တော့ဘဲ ပေါ်တင်ကြီး တရုတ်ဘက် ယိမ်းလိုက်တဲ့၊ အရပ်စကားနဲ့ ပြောရရင်တော့ တရုတ်အစိုးရကို ပေါ်တင်ကြီး “မ” လိုက်တာပေါ့။

Henry Kissinger ပြောတဲ့ Realpolitik ဒါမှမဟုတ် "practical politics” အရ၊ လက်တွေ့နိုင်ငံရေးအရဆို ရင်တော့ မမှားဘူးလို့ ပြောချင်ပြောလို့ရတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် morally အရ၊ နိုင်ငံရေးကျင့်ဝတ်ပိုင်းအရ ကြည့်ရင်တော့ မှားတာပေါ့။ 

ထပ်ပြောရရင် Realpolitik အရ မမှားဘူးဆိုပါတော့။ ဒါဆိုရင်ရော ဘာတွေက မှားသွားသလဲ။ လက်တွေ့ အနိုင်ရဖို့ပဲ ဦးတည်နေကြရာမှာ ဓမ္မ - အဓမ္မ ဆိုပြီး ပုံသေ သတ်မှတ်တာ (ဒီနေရာမှာ မင်းအောင်လှိုင်တို့လို စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကတော့ အဓမ္မမှန်း လုံးဝ ပြတ်ပြတ်သားသား ထင်ရှားတယ်နော်။ သူတို့လို ဖက်ဆစ်တွေကို ကာကွယ်ပေးချင်တာမဟုတ်)။ ဒါပေမယ့် ကိုယ်တွေဘက်မှာ (ဒီကိစ္စမှာဆို NUG ဘက်မှာ) ဓမ္မဆိုတာလို ဖြူစင်မနေဘူး။ အဲဒီမှာ ဘာတွေမှားသလဲဆိုတော့ ဖြူစင်မနေဘဲ၊ အနိုင်ရရေးကို ဦးတည်နေရဲ့သားနဲ့ ဓမ္မဆိုပြီး ဇွတ်လုပ်ကြတာ။ တကယ်က nationalism ပါပဲ။ မဘသတွေလောက်အထိ ကျဉ်းမြောင်းတဲ့ nationalism မဟုတ်ပေမယ့် nationalism ပါပဲ။ ပြီးရင် အဖွဲ့အစည်း အကျိုးစီးပွားအတွက်ရော၊ တစ်ကိုယ်ရည် အကျိုးစီးပွါးအတွက် လုပ်ရတဲ့ အဓမ္မတချို့တလေလည်း ရှိမှာပဲ။ အဲဒါကို ဓမ္မလို့ ဇွတ်လုပ်ကြတာပါ။ 

နောက်တခုက realpolitik လုပ်နေသူတွေကို humanist တွေက ကျင့်ဝတ်ပိုင်းအရ သို့မဟုတ် အိုင်ဒီယော်လော်ဂျီပိုင်းအရ ဝေဖန်ရင် ….. အထိမခံတော့ဘဲ ဓမ္မလို့ ဇွတ်ပြောကြတာ၊ ဝေဖန်သူတွေကိုပါ အဓမ္မအဖြစ်၊ သို့မဟုတ် realpolitik ကို ဉာဏ်မမီသူတွေအဖြစ် တိုက်ခိုက်ကြတာ၊ သို့မဟုတ် ကိုယ်ကျိုးစီးပွားရှာသူ သို့မဟုတ် သစ္စာဖောက်လောက်ကောင်တွေအဖြစ် ရန်ရှာကြတာ။ အဲဒါတွေက မှားတာ။ တကယ်ကတော့ ကိုယ့်ဘက်အသာစီးရရေးအတွက် ထိုင်ဝမ်လို လူ့အစုအဖွဲ့တစ်ခုရဲ့ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကို ချနင်းလိုက်တာက ဓမ္မတော့ ဖြစ်မနေဘူး။ လူတွေသတ်မှတ်ထားတဲ့ ဓမ္မဆိုတဲ့ သဘောတရား (လူလုပ်ဓမ္မကို) လက်ခံရင်ပေါ့လေ။ အဲဒါကို လူလုပ်ဓမ္မမို့ လက်မခံဘူးဆိုရင်ကျလည်း ဒီလိုပို့စ်တွေကို လာငြင်းစရာကိုမလို၊ political science တွေပါ ပြောစရာကိုမလို၊ မင်းအောင်လှိုင်သည်ကိုပင်လျှင် မတရားဘူးလို့ ပြောဖို့မလိုတော့။ ဘာတုန်းဆိုတော့ အဲဒါဆို moral nihilism ဖြစ်သွားပြီ။ တရားတယ်၊ မတရားဘူးဆိုတာ မရှိတော့ဘူး။ ဒီနိုင်ငံကလူတွေ ဖတ်ဖူးကြတဲ့ စိတ္တရလေခါ ဝတ္ထုထဲကလိုပဲ။ 

ထားပါတော့။ ကျင့်ဝတ်ဆိုတာကို လက်ခံပြီဆိုပါတော့။ ဒါဆို မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ NUG အတူတူပဲလားဆိုတာတော့ မဟုတ်ဘူး။ ကိုပိုင်သွန် ပြောဖူးသလို စကားနဲ ပြောရရင် demarcation line ဆိုတာရှိတယ်။ နယ်နိမိတ်မျဉ်းပေါ့ဗျာ။ မင်းအောင်လှိုင်ကတော့ အရာအများစုမှာ အဓမ္မဆိုတဲ့ဘက်ကို ဟိုးဘက်အစွန်းဆုံး ဒီဂရီအမြင့်ဆုံးဘက်ကို ပြတ်ပြတ်သားသား သိသိသာသာ ရောက်နေတာ။ အဓမ္မမှန်းသိသာတယ်။ NUG လိုမျိုးကျတော့ တချို့ကိစ္စတွေမှာ အဖြူအမည်းမသည်းကွဲတဲ့ ဓမ္မမှန်း အဓမ္မမှန်း ပြတ်ပြတ်သားသား ပြောရခက်တဲ့ မျဉ်းမျိုးပေါ်မှာ ရောက်နေမယ်။ တချို့ကိစ္စရပ်တွေမှာတော့ မတရားတဲ့ဘက်ကို ရောက်နေမယ်။ တချို့ကိစ္စတွေမှာတော့ ဓမ္မဘက်မှာ သိသိသာသာ ရောက်နေမယ်။ ပုံသေပြောရတော့ခက်ပါတယ်။ 

အဲဒီတော့ တချို့ကိစ္စတွေကို realpolitik ဆိုတဲ့ စကားလုံး သုံးပြီး ကာပေးချင် ကာပေးလို့ရတယ်။ ကာပေးခွင့်လည်း ရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီ realpolitik သုံးပြီးတော့က ဖက်ဆစ်တွေ၊ ဂျီနိုဆိုက်လို ကိစ္စတွေအထိ ကာပေးလို့ ရတာကိုတော့ သတိပြုစေချင်တယ်။ realpolitik ဟာ ကျင့်ဝတ်နဲ့ မတူဘဲ ဘောင်ကျယ်ပြီး တအားညစ်ပတ်ခွင့်ရှိတာမို့ ဖက်ဆစ်လုပ်ရပ်တွေကိုတောင် ကာပေးလို့ရနိုင်တယ်။ အုပ်စုအကျိုးစီးပွား သို့မဟုတ် အမျိုးသားရေးအတွက် လူတွေအစုလိုက် သတ်ရတာပါဆိုတဲ့အထိတောင် ကြံဖန် ကာပေးလို့ရနိုင်တယ်။ ပိုးဟပ်တွေလို အနှောင့်အယှက်ပေးမယ့် ပိုးမွှားတွေမို့ သတ်ရတာပါဆိုတဲ့အထိတောင် လက်တွေ့အဆင်ပြေရေးဆိုတဲ့ ဆင်ခြေနဲ့လည်း ကာပေးခဲ့ကြပါတယ်။ ပြီးတော့ တချို့ကိစ္စတွေဆို realpolitik ဆိုတဲ့ စကားလုံးကိုသာ ယူသုံးတာ။ တကယ့်လက်တွေ့လည်း အဆင်ပြေလာတာ မဟုတ်ပါဘူး။ 

ဒါပေမယ့် Moral ပိုင်းဆိုတာမှာတော့ သိပ္ပံလို အားလုံးတပြေးညီ လက်ခံထားတဲ့ Theory of Everything လို အရာမျိုး မရှိပေမယ့် အကန့်အသတ်တွေ၊ လိုက်နာရမယ့် အချက်တွေ ရှိသလို၊ အားလုံး ယေဘုယျ အကြမ်းဖျင်း သဘောတူထားတဲ့ အရာတွေလည်း ရှိတော့ အကန့်အသတ်ရှိပြီး လိုက်နာကျင့်သုံးဖို့ လည်းခက်တယ်။ အယူအဆတွေကို လိုသလိုဆွဲသုံးပြီး စိတ်ကြိုက် ကာပေးလို့ မရနိုင်ဘူး။ 

တဘက်မှာ diversity ကိုလက်ခံတယ်ဆိုပါတော့။ လက်မခံလည်း လက်တွေ့မှာ လုပ်ငန်းခွင်လို နေရာမျိုးမှာသာ diversity က ရှိချင်မှ ရှိမယ်။ အတွေးအမြင်၊ ခံယူချက် ကွဲပြားမှုတွေကတော့ ရှိနေမှာပါပဲ။ ဒီတော့ realpolitik ကို ဝေဖန်တဲ့သူတွေလည်း ရှိနေမှာပါ။ တချို့ကကျ အလုပ်အကိုင်ကိုက လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ပတ်သတ်တဲ့လုပ်ငန်းဖြစ်မယ်။ အဲ့လူတွေကိုလည်း ငွေကြောင့် လုပ်တာဆိုပြီး အပြစ်မတင်သင့်ဘူး။ လူတိုင်းဟာ ထိုက်တန်တဲ့ လုပ်အားခ ရခွင်ံ့ရှိတယ်။ ပြောတဲ့အချက်  မှန်မမှန် ကိုပဲ စဉ်းစားရမယ်။ တချို့ကကျလည်း အဖွဲ့အစည်းတခုကို မုန်းလွန်းလို့ တမင်ဝေဖန်တာလည်း ရှိတယ်။ အဲဒါလည်း ဝေဖန်တဲ့အချက် မှန်မမှန် ကိုပဲ စဉ်းစားရမှာပါ။ တချို့ကလည်း လောလောဆယ်ကျွန်တော်တို့လို လူအမုန်းခံပြီး ကြီးတော်နွားကျောင်းနေကြတာမျိုးပေါ့။ တခါတခါ လူမုန်းများပြီး မိတ်ပျက်တဲ့အတွက် ကိုယ့်အလုပ်နဲ့ ကိုယ့်ဝင်ငွေကိုတောင် ထိခိုက်စေနိုင်ပါသေးတယ်။ ဒါပေမယ့် ကိုယ့်ဝါသနာမို့ ကိုယ့်ခံယူချက်မို့ ပြောကြသူတွေက ပြောကြပါတယ်။

ကမ္ဘာကြီးမှာ realpolitik သမားတွေချည်းဆိုလည်း ဟစ်တလာထက်ဆိုးတဲ့ လုပ်ရပ်တွေ ပွထနေပြီး ခုဆို လူသားတွေ မျိုးတုံးနေလောက်ပြီ။ ဒီတော့ လက်တွေ့ကျသည်ဖြစ်စေ၊ မကျသည်ဖြစ်စေ၊ အမေရိကန်လို ကမ္ဘာ့ပါဝါနိုင်ငံကြီးက အစ အဲဒီ ကျင့်ဝတ်တွေကို ရာနှုန်းပြည့် မလိုက်နာကြဘူးဆိုပေမဲ့၊ ဟန်ချက်ညီအောင် ပြန်ထိန်းဖို့ အဲဒါတွေကို ထောက်ပြသူတွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေကတော့ လိုအပ်နေမှာပဲ။ တဘက်ကလည်း realpolitik သမားတွေက ရန်ပြန်လုပ်ကြမှာပါပဲ။ အဲလိုပြောလာရင် diversity က ကောင်းကြောင်း၊ ဟန်ချက် ထိန်းညှိမှုရှိတာက ကောင်းကြောင်းနဲ့ စံနှုန်းတွေဟာ ရာနှုန်းပြည့်မလိုက်နာနိုင်ကြတောင် ရှိသင့်ကြောင်း ကိုယ်တွေကလည်း ပြန်ပြောရမှာပါပဲ။  

ဒီတော့ humanist တွေ က ဝေဖန်နေခြင်းဟာ …. လောကကြီးမှာ အားလုံး တယောက်မကျန် လက်ခံကြရမယ့် ပုံသေ absolute truth တို့၊ အားလုံးအတွက်မှန်မယ့် ဓမ္မတို့ဆိုတာ ရှိနေလို့လည်း မဟုတ်ဘူး။ ခုရေးနေတဲ့ ပို့စ်သည်ပင်လျှင် absolute truth မဟုတ်ဘူး။ လူတိုင်းလက်ခံရမယ့် moral principle မျိုး မဟုတ်ဘူး။ ဝေဖန်ရခြင်းတွေကလည်း ငါတို့ကမှ အမှန်ဆိုပြီး moral high ground ယူဖို့တို့၊ ကြွားဝါဖို့တို့လည်း မဟုတ်ဘူး။ လောကကြီးကို ဟန်ချက်ထိန်းညှိဖို့၊ နောက်တခုက လူတွေလုပ်ယူထားတဲ့ ဓမ္မနဲ့ အဓမ္မပဲဆိုပါစေ…. အဲဒီ ဓမ္မ အဓမ္မရဲ့ နယ်နိမိတ်မျဉ်းကို တအားကျော်ပြီး အဓမ္မဘက် တအားမရောက်ရအောင် ထိန်းပေးနိုင်ရေးအတွက်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတော့ စံနှုန်းတွေနဲ့ ဝေဖန်သူတွေလည်း ရှိနေမယ်။

**********

ဒီတော့ ဒါမျိုးတွေ ရေးရခြင်းနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ခုလက်ရှိ နှစ်သစ်မှာ စဉ်းစားထားတဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ခံယူချက်လေးကိုလည်း ထည့်ရေးလိုက်ပါမယ်။ 

အဲဒီတော့ ကိုယ့်ကို ကြိတ်မုန်း ကြိတ်အမြင်ကတ်သူတွေ ရှိခဲ့/ရှိနေမှာ ဖြစ်သလို၊ ပေါ်တင်မုန်းသူ အမြင်ကတ်သူတွေလည်း ရှိမှာပဲ။ အမြင်မကတ်ဘဲ အယူအဆ မတူကြောင်း ရိုးရိုးသားသား ဖွင့်ဟ လာရေးသူတွေလည်း ရှိမှာပဲ။ အဲဒီမှာ ကိုယ့်အတွက် နှစ်သစ်ခံယူချက်လို့ပဲဆိုဆို ခံယူချက်တစ်ခုကတော့ …. (၁) ရေးချင်တာကိုလည်း လူမုန်းမှာစိုးပြီး မရေးဘဲနေတာမျိုး အမြဲမလုပ်ဖို့ (တခါတခါ မုန်းချင်မုန်းပါစေ ရေးရမယ်) - (၂) မအလတို့လို သိသိသာသာ ပြတ်ပြတ်သားသား ဖက်ဆစ်ဆန်နေကြသူတွေ ဟုတ်မနေရင်၊ ပြီးတော့ ကိုယ်နဲ့အမြင်မတူသူဟာ ကိုယ့်ကို နစ််နာအောင် တိုက်ခိုက်တာမျိုးမဟုတ်ဘဲ သာမန်ကိုယ့်ကိုမုန်းတာ၊ ဒါမှမဟုတ် အမြင်မတူရုံ သက်သက်ဆိုရင် အမုန်းနဲ့ မတုံ့ပြန်ပဲ…. မေတ္တာသို့မဟုတ် ဥပေက္ခာနဲ့ပဲ တုံ့ပြန်ဖို့။ (၃) ဖက်ဆစ်ဆန်တဲ့ ကိစ္စတွေကလွဲရင် ကိစ္စအများစုမှာ လူအချင်းချင်း ချစ်ခင်ရေး (သို့မဟုတ် အနည်းဆုံး တယောက်နဲ့ တယောက် မမုန်းဘဲ ဥပေက္ခာထားရေးကို) … အယူအဆ ငြင်းခုန်ပြီး မုန်းတီးမှုတွေထက် ပိုတန်ဖိုးထားဖို့ပါပဲ။  အဲဒီလိုပြောတဲ့အတွက် အယူအတွေ အမြင်တွေ ရှုထောင့်တွေကို မရေးဘူးလို့ မဆိုလိုပဲ ….. ရေးမယ်၊ မတူတာတွေကို ဖော်ပြမယ်၊ ဒါပေမယ့် တတ်နိုင်သမျှ အမုန်းမပွားတော့ဘူး ဆိုတာပါ။ ဒါပေမယ့် ကိုယ့်ကို တကူးတက နစ်နာအောင် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လိုက်တိုက်ခိုက်တာမျိုးဆိုရင်တော့လည်း တခါတလေမှာ ထိပ်တိုက် ပြန်တိုက်ခိုက်ရမှာပေါ့လေ။ ဒီတော့ ပုံမှန်ဆို သဘောမတူတာတွေရှိရင်လည်း ကိုယ့်ကို တိုက်ခိုက်မှု မပါဘဲ လာရေးကြပါ။ ကိုယ့်ကို တိုက်ခိုက်မှုမပါရင် မေတ္တာပျက်မှာ မဟုတ်။ ကိုယ်လည်း ပြန်ရေးမယ်။ ဒါပေမယ့် ပြန်မုန်းမှာ မဟုတ်။